Gezegenimizde yaşamın başlangıcı ve evriminin canlandırılması, dünya atmosferinin ne zaman ve ne ölçüde oksijenlenmiş olduğu gibi sorulara sıkı sıkıya bağlıdır. Batı Grönland´daki verilere dayanan yeni jeolojik çalışmalar, atmosferdeki oksijenin halihâzırda 3.8 milyar yıl önce gelişmiş olduğunu ve böylece sanıldığından 0.7 - 0.8 milyar yıl önce oksijenin atmosferde bulunduğunu gösterdi.

Günümüzde, araÅŸtırmacıların çoÄŸu, dünyanın atmosferindeki oksijenlenmenin iki adımda gerçekleÅŸtiÄŸi konusunda hemfikir. Bunlardan ilki, yaklaşık 2.5 - 2.4 milyar yıl önce gerçekleÅŸen Büyük Oksidasyon Olayı. Ä°kincisi ise, yaklaşık 750 milyon ile 540 milyon yıl önce Geç Neoproterozoik Devir sırasında gerçekleÅŸti. Bu ikinci olay sonucunda, yaklaşık 540 ile 520 milyon yıl önce, Kambriyen Patlaması’nın hayvanların ortaya çıkışına sebep olduÄŸu düÅŸünülüyor.

Profesör Robert Frei'nin yönetimindeki uluslararası araÅŸtırma ekibi, 3.8 milyar yıl önce dünyada oksijenin küçük konsantrasyonlar hâlindeki varlığına dair kanıtları, Scientific Reports'ta yayımladı. AraÅŸtırmacılar, Batı Grönland bulunan dünyanın en eski bantlı demir oluÅŸumlarını (BIFs) analiz etti. Bu oluÅŸumlar (BIFs), aslında silika ve demir-hidroksitin dönüÅŸümlü tabakalar hâlinde oluÅŸturduÄŸu denizel kimyasal tortulardır. Ve yaygın ÅŸekilde jeokimyasal arÅŸiv olarak kullanılır. Bunun sebebi; ortamdaki deniz suyunda oksijenleme/indirgeme iÅŸlemlerinin varlığı ve yapısı ile atmosferin yeryüzüyle olan etkileÅŸimi hakkında bilgi barındırmasıdır.

Ä°ngilizce'de BIF olarak kısaltılan "Bantlı Demir Formasyonları", dünya atmosferinin oksijenlenmesi sonucu oluÅŸmuÅŸtur. Atmosferde oksijen birikmesinin meydana geldiÄŸi Büyük Oksidasyon Olayı'ndan önce, bakterilerin ürettiÄŸi oksijen, özellikle demir gibi indirgenmiÅŸ minerallere baÄŸlandığı için atmosfere geçemiyordu. Biz bugün, bu büyük paslanma olayının izlerini, geçmiÅŸte çöken demir oksitin kırmızı ÅŸeritler hâlinde ortaya çıkardığı bantlı demir formasyonlarında görebiliyoruz.

AraÅŸtırmacılar, BIFs'nin içinde bulunan krom ve uranyum elementlerinin konsantrasyonlarını ve izotop yapılarını kullandı. Kıtalar, moleküler oksijen (O2) gibi reaksiyona girmeye eÄŸilimli reaktif oksijen türlerine (ROS) maruz bırakıldığında, krom ve uranyum hızla aşındığı için kullanıldı. Bu elementler, hava etkisiyle aşındıktan sonra, nehirler yoluyla okyanuslara taşınır. Burada kimyasal tortular içerisinde birikir ve reaktif oksijen türleri tarafında gerçekleÅŸtirilen aşınmanın jeokimyasal sinyalleri olarak iÅŸlev görür.

Atmosferde oksijenin bulunmasını gerektiren elementleri gösteren Batı Grönland'daki bantlı demir oluÅŸumu tabakalarının analizleri, 3.8 milyar yıl önce en ilkel fotosentez yapan canlıların evriminin baÅŸlamasının mümkün olabileceÄŸini gösterdi.

Profesör Robert Frei, "Genel olarak, dünyanın ilk döneminde tamamen oksijensiz olduÄŸuna inanılıyordu;  fakat çalışmamız, dünyanın o zaman da düÅŸük oksijenli bir atmosfere sahip olduÄŸunu gösteriyor." dedi.

archaeologynewsnetwork.blogspot.com.tr

baharkilic.org

news.ku.dk