ATMOSFERDE ÇOK DAHA ÖNCE OKSİJEN VARDI

Gezegenimizde yaşamın başlangıcı ve evriminin canlandırılması, dünya atmosferinin ne zaman ve ne ölçüde oksijenlenmiş olduğu gibi sorulara sıkı sıkıya bağlıdır. Batı Grönland´daki verilere dayanan yeni jeolojik çalışmalar, atmosferdeki oksijenin halihâzırda 3.8 milyar yıl önce gelişmiş olduğunu ve böylece sanıldığından 0.7 - 0.8 milyar yıl önce oksijenin atmosferde bulunduğunu gösterdi.

Günümüzde, araştırmacıların çoğu, dünyanın atmosferindeki oksijenlenmenin iki adımda gerçekleştiği konusunda hemfikir. Bunlardan ilki, yaklaşık 2.5 - 2.4 milyar yıl önce gerçekleşen Büyük Oksidasyon Olayı. İkincisi ise, yaklaşık 750 milyon ile 540 milyon yıl önce Geç Neoproterozoik Devir sırasında gerçekleşti. Bu ikinci olay sonucunda, yaklaşık 540 ile 520 milyon yıl önce, Kambriyen Patlaması’nın hayvanların ortaya çıkışına sebep olduğu düşünülüyor.

Profesör Robert Frei'nin yönetimindeki uluslararası araştırma ekibi, 3.8 milyar yıl önce dünyada oksijenin küçük konsantrasyonlar hâlindeki varlığına dair kanıtları, Scientific Reports'ta yayımladı. Araştırmacılar, Batı Grönland bulunan dünyanın en eski bantlı demir oluşumlarını (BIFs) analiz etti. Bu oluşumlar (BIFs), aslında silika ve demir-hidroksitin dönüşümlü tabakalar hâlinde oluşturduğu denizel kimyasal tortulardır. Ve yaygın şekilde jeokimyasal arşiv olarak kullanılır. Bunun sebebi; ortamdaki deniz suyunda oksijenleme/indirgeme işlemlerinin varlığı ve yapısı ile atmosferin yeryüzüyle olan etkileşimi hakkında bilgi barındırmasıdır.

İngilizce'de BIF olarak kısaltılan "Bantlı Demir Formasyonları", dünya atmosferinin oksijenlenmesi sonucu oluşmuştur. Atmosferde oksijen birikmesinin meydana geldiği Büyük Oksidasyon Olayı'ndan önce, bakterilerin ürettiği oksijen, özellikle demir gibi indirgenmiş minerallere bağlandığı için atmosfere geçemiyordu. Biz bugün, bu büyük paslanma olayının izlerini, geçmişte çöken demir oksitin kırmızı şeritler hâlinde ortaya çıkardığı bantlı demir formasyonlarında görebiliyoruz.

Araştırmacılar, BIFs'nin içinde bulunan krom ve uranyum elementlerinin konsantrasyonlarını ve izotop yapılarını kullandı. Kıtalar, moleküler oksijen (O2) gibi reaksiyona girmeye eğilimli reaktif oksijen türlerine (ROS) maruz bırakıldığında, krom ve uranyum hızla aşındığı için kullanıldı. Bu elementler, hava etkisiyle aşındıktan sonra, nehirler yoluyla okyanuslara taşınır. Burada kimyasal tortular içerisinde birikir ve reaktif oksijen türleri tarafında gerçekleştirilen aşınmanın jeokimyasal sinyalleri olarak işlev görür.

Atmosferde oksijenin bulunmasını gerektiren elementleri gösteren Batı Grönland'daki bantlı demir oluşumu tabakalarının analizleri, 3.8 milyar yıl önce en ilkel fotosentez yapan canlıların evriminin başlamasının mümkün olabileceğini gösterdi.

Profesör Robert Frei, "Genel olarak, dünyanın ilk döneminde tamamen oksijensiz olduğuna inanılıyordu; fakat çalışmamız, dünyanın o zaman da düşük oksijenli bir atmosfere sahip olduğunu gösteriyor." dedi.

archaeologynewsnetwork.blogspot.com.tr

baharkilic.org

news.ku.dk