Güneydoğu Anadolu’da Dini Bir Merkez: Doliche

1999 yılından bu yana Münster Üniversitesi`ne bağlı Küçük Asya Araştırma Merkezi, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü`nün işbirliği ile Büyükşehir Gaziantep`in kenarında yer alan Doliche antik kentinde arkeolojik araştırmaları yürütmektedir. Antik dönemde dini bir merkez olarak tanınan, Doliche kenti Güneydoğu Anadolu Bölgesi`ndeki en önemli kentler arasında yer almıştır. Doliche antik kent sınırları kenarında konumlu olan ve 2015 yılına dek arkeolojik kazı çalışmalarının yürütülmüş Juppiter Dolichenus kutsal alanı MS 2. ve 3. yüzyıllarda oldukça yaygın bir alana ün salmıştır.

©Doliche Kazı Arşivi

2015 yılından bu yana ise artık arkeolojik incelemelerinin merkezinde günümüzde Keber Tepe diye adlandırılan mevkideki Doliche antik kenti yer almaktadır. Burada gerçekleştirilen arkeolojik çalışmalar MS geç 4. Yüzyıl,  Erken Hıristiyanlık dönemine tarihlendirilen büyük bir Bazilika ve kamusal alanındaki hamam yapısının konumlu olduğu bölümlerde yoğunluk kazanmıştır. Hamam alanında yapılan çalışmalarda alandaki arşiv yapısı da çalışmaların odak noktasını oluşturmuştur. 2021 yılı kazı sezonunda da bu iki alanda çalışmalar sürdürülmüştür. Bu çalışmaların sonucunda kilisenin yapı tarihi hakkında önemli ve yeni bilgiler edinilmiştir.

 

©Doliche Kazı Arşivi

Ayrıca bu yılın çalışmaları esnasında şimdiye dek kazılarda tespit edilmiş, yaklaşık 4500 adet mühür baskısı da incelenmiştir.

©Doliche Kazı Arşivi

Roma dönemi kalıntılarının batısında konumlu, yeni kamusallaştırılmış alanda bu yılın çalışmaları ayrı bir ilgi kazanmıştır. 2017 ve 2019 yılları arasında, kent alanında yürütülmüş yüzey araştırmalarının ve jeofizik çalışmalarının sonucuna göre bu alanın kentin resmi merkezinin konumlu olduğu yer almış olması gerekmektedir. Yapılan ilk kazı çalışmalarının neticeleri bu düşünceyi onaylamaktadır.

Burada farklı bir forma sahip, büyük ebatlı tapınağa ait kesitler açığa çıkarılmıştır.

©Doliche Kazı Arşivi

©Doliche Kazı Arşivi

Şu ana dek tespit edilmiş kalıntılara göre doğu-batı yönünde uzanan yapı büyük bir genişliğe ve de normalden kısa bir uzunluğa sahiptir. Yapının şekli alışılmışın dışında olup, farklılık göstermektedir. Tapınağın iç mekanı batı yanında yarım daire formundaki bir apsis ile sonlanmaktadır. Bunun genişliği yaklaşık 12 metre olmuş olması gerekmektedir. Yan mekanlar henüz inceleme altına alınamamıştır. Ama yine de burada küçük yan mekanların da yer almış olması gerektiği tahmin edilmektedir. Bu yan mekanlara  apsisten geçiş mevcuttu. Tekrar kullanıma bağlı olarak meydana gelmiş yoğun zedelenmelere, taşların talan edilmesi ve kaçak kazılara rağmen kalıntılar yapının heybetini ifade eden görüntüler sunmaktadır. Bunu ayrıca günümüze ulaşmış bir çok sayıdaki sütun başlığı ve üst yapı elemanlarının incelnmesi sonucunda söylemek mümkündür. Bunlar tapınağın görüntüsü hakkında bilgiyi sunmaktadır.

©Doliche Kazı Arşivi

Yapının araştırması henüz yolunun başında olsa da değişik formu ve batısındaki büyük apsisine bağlı kalarak doğu Akdeniz Bölgesi`nde tanınan tapınak yapılarından farklılık göstermektedir. Güney Suriye ve de Palmyra`da kimi benzer örnekler de tanınmaktadır. Bu yapı kalıntıları Roma döneminde Güneydoğu Anadolu`da tapınak yapıların gelişmi hakkında bilgi sunmaktadır.

EN ÇOK OKUNANLAR

Köpeğini Gezdiren Çocuk Roma Dönemine Ait Altın Bilezik Buldu

11 yaşındaki bir çocuk, İngiltere'nin Batı Sussex bölgesindeki Pagham yakınlarındaki bir tarlada nadir bulunan altın bir Roma bileziği keşfetti. Romalı askerlere kahramanlıklarından dolayı verilen armilla tipi süslü bir bilezik olan ve MS.1. yüzyıla tarihlenen bilezik, 300 yıldan daha eski bir altın obje olarak, bir adli tıp soruşturmasında resmi olarak hazine ilan edildi.

SON İÇERİKLER