Frengi ve yaws gibi hastalıkların da dahil olduğu nahoş bir hastalıklar çetesi olan treponemal hastalıkların ortaya çıkışı, onlarca yıldır hararetle tartışılan uzun soluklu bir gizemdir. Yeni bir çalışma sayesinde, Brezilya'da bulunan dört tarih öncesi insana ait cesetler bulmacaya ilgi çekici bir parça daha ekledi.

Zürih Üniversitesi'ndeki bilim insanları, Brezilya'da bulunan bir dizi tarih öncesi insan kalıntısından Treponema pallidum bakterisinin bilinen en eski genomlarını elde etmeyi başardı. Yaklaşık 2 bin yıl öncesine tarihlenen bu genomlar, bin yıldan daha uzun bir süredir yeniden yapılandırılan en eski T. pallidum suşlarıdır.

Suşlar, Brezilya sahili boyunca Santa Catarina'nın Laguna bölgesindeki Jabuticabeira II'de keşfedilen insan kalıntılarından elde edildi. Bölgede keşfedilen çok sayıda ceset arasında en az dört kişi treponemal bir hastalıkla enfekte olmuştu.

Ekip, gelişmiş genomik teknikler kullanarak, bu kişileri enfekte eden T. pallidum bakterilerinin genomlarını bir araya getirmeyi ve yeniden yapılandırmayı başardı.

Bu insanlar cinsel yolla bulaşan meşhur bir enfeksiyon olan zührevi frengiden muzdarip olmazlardı. T. pallidum'un her biri farklı bir hastalığa neden olan üç alt türü vardır: yaws, bejel ve sifiliz.

Genomların analizi, bakterilerin en çok, deri ve kemiklerde lezyonlara neden olan bir durum olan nonvenereal endemik sifiliz olarak da bilinen bejele neden olan modern alt türle yakından ilişkili olduğunu göstermektedir.

Bununla birlikte araştırma, frenginin cinsel yolla bulaşan formuna neden olan T. pallidum bakterisinin alt türlerine ışık tutmaya yardımcı olabilir.

Zürih Üniversitesi Evrimsel Tıp Enstitüsü'nden çalışma yazarı Verena Schünemann: "Moleküler saat tarihlendirmesiyle, tüm T. pallidum ailesinin ve farklı alt türlerin farklılaşma zamanları hesaplanarak bir türün evrimi aydınlatılabilir. Bu hesaplamalarla, zührevi frengiye neden olan suşların, bejele neden olan suşlardan daha sonra evrimleştiğini görebiliyoruz," diyor.

Jabuticabeira II alanında patojenle enfekte olmuş bir iskelet kümesi. ©Dr Jose Filippini / IFLScience

"Artık Kolomb öncesi Amerika'da treponemal hastalıkların mevcut olduğuna dair bir fikrimiz var ve hatta alt türleri tanımlayabiliyoruz. Zührevi frengi alt türlerinin kökenini henüz ortaya çıkaramasak da, bejele neden olan suşlar gibi diğer alt türlerin de geçmişte önemli bir rol oynadığını ve bu teorilere entegre edilmesi gerektiğini gösteriyor" diye ekledi.