Antik dünyada, sanıldığı gibi gladyatörlerin tümü erkeklerden oluşmazdı. Kadınlar da gladyatör olarak dövüşürlerdi. Kadınların cücelere karşı veya cücelerle birlikte arenalarda dövüşmesi; antik Roma toplumunda kadının anneliğe özgü duygularıyla savaşçılara yönelik aşırı övgüyü can sıkıcı bir şekilde bir araya getiriyor, yaralanmalar veya ölümler karşı konulmaz bir heyecan yaratıyordu.

Eski insanlar, kadın ve erkek arasındaki cinsel birlikteliğin, erkeğin kadının rahmine tohum ekmesi olarak tanımladıkları sürecin başlangıcı olduğunu kesinlikle biliyorlardı. Ancak erkek, bizim “düşük” olarak adlandırdığımız durumdan bihaberdi. Aynı kaptan, yaygın bir yeşillik türü olan sedefotunu kadın ve erkek de yiyebilirdi. Bu ot nedeniyle kadın gebeliğin erken dönemlerinde düşük yapabilir, erkek ise hiçbir şeyin farkına varmadan sadece güzel bir salata yediğini düşünebilirdi

“Tarihin Babası” olarak da bilinen Herodotos, göçebe Sarmatya kabilelerinin kökeninden bahsetmiştir: bunlar Amazonların ve İskitlerin atasıdır. Amazonların gemisi Karadeniz’in kuzey kıyılarında batmış ve Amazonlar İskitlerle karşı karşıya gelmişlerdir. Savaş başlamış ve günün sonunda İskitler, bunların savaşçı kadınlar olup olmadıklarını belirlemek için ölenlerin bedenlerini dikkatli bir şekilde incelemişlerdir.

Yahudi Unsurları Taşıyan bir Bizans Yapısının Keşfi

Limyra'daki sinagogun keşfi, bu kentin ve tüm bölgenin arkeolojik araştırmalarına bir heyecan katabilir, çünkü Limyra'daki Geç Antik/Erken Bizans Yahudi yaşamına ait kalıntıların bilimsel incelenmesine yönelik muhteşem bir olanak sunuyor.  

Kovid-19 Salgını ve Arkeolojik Saha

Arkeolojiye meraklı halkın ve kamuoyunun pek az farkında olduğu, arkeolog akademisyenlerin de aralarında pek nadir konuştuğu bir saha ve kültürel miras gerçeği ile karşı karşıyayız aslına bakarsanız. Bu arkeolojik projelere bulaşmış herkesin bildiği, ama bir sır gibi, odanın içindeki fil gibi bir türlü telaffuz edemediği bir gerçek. Bugün sadece Türkiye’de değil bütün Orta Doğu’da yapılan arkeolojik saha çalışmalarının önemli bir çoğunluğunun, amansız bir tahribat tehdidi altında bulunan arkeolojik mirası kurtarma kazıları ve araştırmalarının oluşturduğu gerçeği.

Başur Höyük Erken Tunç Çağı mezarları muhtemelen Geç Uruk kültürünün çöküşünden sonra yerel topluluk içerisinde ön plana çıkan yönetici elit sınıfa ait olmalıdır. Mezarlarda bulunan farklı nitelikteki metal eserlerin varlığı, ithal veya yerel üretim çanak çömlekler uzun mesafeli ticaretin varlığını da göstermektedir. Bu eserler bölgedeki yönetici sınıfın örgütlenme becerisini ve ulaşılan örgütlülük düzeyini göstermesi bakımından son derece önemlidir.

Antalya’da Bir Arkeoloji Çınarının Gölgesinde   

Ülkemiz ama özellikle Antalya arkeoloji camiası 2014’ün 1 Şubat’ında 100 yaşına basan Türkiye’nin ilk kadın arkeologu Jale İnan’ı bir kez daha andı. 26 Şubat 2001’de aramızdan ayrılışının ardından onlarca yıl geçmesine rağmen Jale Hoca hiç unutulmadı. 

Çukurova Arkeolojisinde İz Bırakan Çok Yönlü Çalışmalar

Kadın Ana Kibele, antik Anadolu’nun çam ormanlarında, mağaralarında, pınarlarında “dağların anası” olarak büyük saygı görmüş bir tanrıçadır. Efsanevi kralları Midas’la özdeşleşen Frigler de kayaların ecesi, dağların hakimesi, yaban hayvanlarının sahibesi olarak onu özellikle çam ormanlarının olduğu bütün doğa köşelerinde kutsamışlardır.

İlkeli duruş, saygın ve sağlam kişilik,
derinlemesine ve engin bilgi...

Paylaşım, kurumsallaşma, ortak çalışma, birliktelik, bütüncül yaklaşım gibi günümüzde her geçen gün yok olmakta olan daha pek çok değeri yetiştirdiği kuşaklara aktarmayı görev edinmiş bilim insanı. Ufuk Esin adının zihinlerimizde çağrıştırdığı bu kavramlar, belki de aşağıda uzun uzun anlatılan yaşam öyküsünün, çalışmalarının, hayata bakışının özü...

Son yıllarda Beşparmak Dağları için herkes gibi ben de çok endişeliyim. Çünkü madenler çoğalmaya başladı. Benim keçi güttüğüm yıllarda dağda bir şey yoktu. Şimdi beyaz toz yığınları oluşmaya başladı. İnşallah bu madenleri durdururlar, dağımız kurtulur. Adına şiir yazdığım dağların yok olmasını istemiyorum.”

Güneydoğu'nun İncisi

Dört nesildir özenle sürdürülen ata mesleklerini sergileyen atölyeler, geleneksel Türk misafirperverliği içinde “Hoş geldiniz dükkanımıza, Gaziantep’imize” diye sıcak ve güler yüzle karşılıyor ziyaretçilerini.

Yerel insanlar, tanımlayamadıkları birçok tarihi kalıntıyı genellikle “asar”, “hisar” olarak adlandırır. Sarıkavak Kalesi’ne ilk sefer bunun bilinciyle gitsem de, o “asar”a varır varmaz işin ciddiyetinin farkına vardım. Karşımda orman tarafından yutulduğu izlemini verse de surlar boyu sınırlarını ve dört burcunu net bir şekilde gösteren heybetli bir kale duruyordu. Kale, Sarıkavak Köyü’nün güneyinde derin bir vadiyle ayrılmış, çevre coğrafyaya hâkim dik bir tepenin zirve noktasına kurulmuş.

Pandeminin bizleri şehirlerin geleceği ile ilgili düşünmeye sevk ettiği bugünlerde, bir kitap geçmiş yükseliş ve çöküşleri inceliyor.

Şehirlerin yükselmesi önüne geçilemez gibi gelebilir ancak binlerce yıl içinde şehirleşme ilerlemiş olduğu kadar geriledi de. “Eğer şehirli maymunlar isek, bu şehirde yaşamaya göre tasarlandığımızdan değil” diye vurguluyor Woolf. Gerçekten de, şehirler türümüzün 300 000 yıllık varlığının sadece %3lük bir bölümünde mevcuttular.

 Neandertallerin artırılmış bir ağrı hissine dair biyolojik yatkınlıklarının olabileceği bulundu. Evrimsel genetikçiler, bu homininlerin ağrı hissi ile ilgili Na_V1.7 proteinini kodlayan bir gende 3 adet mutasyona sahip olduklarını buldular.

Dünyanın En Küçük Dinozoru Kertenkele mi Kuş mu?

Pekin’deki Çin Bilimler Akademisi Omurgalı Paleontolojsi ve Paleoantropolojisi Enstitüsü’nden, geri çekilen çalışmayı yürüten ekipten Jingmai O’Connor, yeni bilgiler “kesinlikle yanıldığımızı gösterdi” diyor. Ancak, diğer fosile dair bilgiler yayınlanmadan da örneğin tekrar sınıflandırılamayacağını ekliyor.

Ne görmek istiyorsun?
Çırılçıplak adam…

Hem Tarkan Kahya hem de hocamız merhum Jale İnan’ın Boubon için sarfettiği çabayı yakından bilen Nezih Başgelen’in kaleme aldığı iki yazı ile J. Paul Getty Müzesine yönelik bir kampanya başlatıyoruz. J. Paul Getty Müzesinde sergilenen Boubon ve Kremna heykelleri, yeniden kendi topraklarında sergilenene kadar hepinizi kampanyamıza davet ediyoruz.

Antikçağlar boyunca kadının yaşamdaki rolü, erkek tarafından çizilmiş sınırlar içinde şekillenir. Evinden kolay kolay çıkamayan, sosyal ve siyasal etkinliklere katılamayan, stadyuma bile girmesi yasaklanan kadın, semavi dinler ile çok daha fazla baskı altına alınır. Bazı dönemlerde elbette aristokrat ya da yönetici ailelere mensup kadınlar tarih sahnesine çıkar. Elbette ki toplumsal yaşamı biçimlendiren erkekler, tarihi de yazarken, kadınlar üzerinden değil de tekil bir seçkin üzerinden anlatmaya çalışır.

Günümüzden yaklaşık 4 binyıl önce insanoğlunun kurduğu bu ticaret ağı sayesinde dünya belki de hiç olmadığı kadar birbirine yakın ve iletişim halindeydi. Krallıklar arasında gerçekleşen üst düzey hediyeleşmeler ve mektuplaşmalar, tüccarlar ve yerel halklar arasındaki ilişki ve küresel de olsa yerel ve geleneksel üretimlerin yapılması, günümüze muhteşem eserlerle ulaşmış zengin bir dönem bıraktı.

“Çocuklar Müzeye Gitmek İstiyor!”

Kaman Müzesi ile başlayıp Eti Arkeoloji Müzesi ile yaygınlaşan dijital sistemlerin, müzenin dokusuna zarar vermeyecek şekilde düzenlenmesi önemlidir. Böylelikle eserlerin önüne geçmeden, aksine onları daha öne çıkartacak şekilde yardımcı elemanlar olarak kullanılabilmeleri mümkün olacaktır. Çocukların kafasındaki müze algısını değiştirmek, ilgilerini çekebilmek ve tekrar gelme isteği yaratabilmek, dijital sistemlerin uzun vadede en büyük avantajı gibi görülmektedir.

“İonialılar kentlerini yeryüzünde bildiğimiz en güzel gökyüzü altında ve en güzel iklimde kurulmuş kentler olarak nitelendirmişlerdir. Ne daha kuzeydeki bölgeler ne daha güneyde kalanlar ile bir tutulamaz. Hatta ne doğusu ne batısı kimisi soğuk ve ıslak kimisi sıcak ve kurak olur”

Herodotos

Arkeolojik seksiyonda, 18-11 milyon yaşlarında fosiller, idoller, el aletleri, MÖ 6000-3000 yıllarına tarihlenen Yortan seramikleri, MÖ700-500 yıllarına ait seramik, gümüş kap ve altın buzağı, Hellenistik Dönem seramikleri, MÖ 500 - MS 200 tarihleri arasına ait figürinler, yağ kandilleri, mezar stelleri ve cam eserler sergilenmektedir. MÖ 500'lere tarihlenen lir çalan Eros, aslan başlı küpe, Herakles mührü, altın yüzük, kolye, iğne, Hıristiyanlık Dönemine ait günlük alet ve eşyalarda bu bölümde yerini almıştır.

Bir Aktüel Arkeoloji Belgeseli

Bir Kültür Katliamı : Latmos'a Dokunma

Aktüel Arkeoloji Dergisi, 24 Kasım 2012 tarihinde Anadolu’nun eşsiz arkeolojik ve kültürel doğal değerini korumak amacıyla 200’ü aşkın gönüllü ile birlikte Latmos’taydı.  

Tarihi Kırkpınar TuncaNehri Rekreasyon ve Enerji
Projesi ile Değişiyor mu?

Edirne Sarayı’nın kurulduğu Tunca Nehri’nin güney ve kuzey yakası boyunca oluşturulması planlanan adacıklar, kanallar ve bunun gibi uygulamalar ile adeta Edirne Sarayı yok farz ediliyor. Arkeolojik, tarihi ve doğal sit alanı ilan edilerek koruma altına alınan Edirne Sarayı, aslında Edirne’nin Edirne olmasında büyük pay sahibi.

Anıtın hemen yakınlarında hiç eksik olmayan arı kovanları dışında hiçbir şey insanı rahatsız etmezdi. Fotoğraf çekmek üzere uygun ışık ve gölgeyi beklemek bile büyük bir zevk olurdu. Ama şimdi insan onun bu yıkılmış halini görünce, mistisizmin de yok olup gittiğini görüyor ve talihsiz “tarihsizgiller”e lânet edesi geliyor!

İçerik bakımından Eski Assur metinlerinde örneği olmayan metnin son satırında yer alan “a-ha-<at>niqá-qá-sà a-naIštar ta-aq-lu-up”, ifadesi o dönem Assur toplumundaki bir başka uygulamayı göstermekte ve evlilik çağına gelen genç kızlarla ilgili bir adetten bahsetmektedir. Bu ifade İ. Albayrak tarafından “kız kardeşimiz başını İştar için açtı” olarak tercüme edilerek, genç kızların evlenecek yaşa geldiklerini göstermek maksadıyla tanrıça İştar için düzenlenen bir törende başlarını açmaları şeklinde değerlendirilmektedir.

Assurlu İlī-bāni’ye ait bir vasiyetname, Kültepe’de ticarî hayatını sürdüren Assurlu bir tüccarın, ölmeden önce, mirası konusunda çıkacak ihtilafları önlemek için hazırladığı detaylı bir vasiyetnamedir. Belgeye göre İlī-bāni mirasını eşi, rahibe kızı ve iki oğlu arasında taksim etmektedir. Tablette dikkati çeken hususlardan ilki, vasiyet sahibi İlī-bāni’nin, rahibe kızı Ahātum’un haklarını korumak için özel bir ihtimam göstermiş olduğudur.

Eski Asur Ticaret Kolonileri Devrinde Anadolu’da Asurlu Tüccarlara Tanınan İmtiyaz ve Sağlanan Kolaylıklar

Bazı konularda kolonilerin özerk oldukları anlaşılmaktadır. Meselâ, Asurlular arasındaki hukukî meselelerde doğrudan doğruya kolonilerin yetkili organları karar veriyorlardı. Mahallinde sonuçlandırılamayan anlaşmazlık konusu, bütün kolonilerin yönetim merkezi olan Kaniş kārumuna yazılır ve dava orada görülürdü. Herhalde çözümü zor ve karışık bazı davaların çözüm yeri ise Asur’du.