İzmir İli, Menderes İlçesi sınırlarında yer alan Klaros, İonia’nın en önemli kutsal alanlarından biri aynı zamanda şu ana kadar yapılan kazı çalışmalarının gösterdiği üzere en eski kehanet merkezidir. Klaros, Menderes’in güneyinde, ovayı güneydeki Kuşadası Körfezi'ne bağlayan Ahmetbeyli Vadisi'nin (Ales) taban düzlüğünde yer alır. Klaros’un yer aldığı Ahmetbeyli Vadisi, Smyrna ve Ephesos kentleri arasında ulaşımı sağlayan önemli bir kavşak noktasıdır. Klaros’un, kuzeydeki Kolophon’a uzaklığı 13 kilometre, güneydeki Notion’a uzaklığı ise 1.6 kilometredir.

İzmir Körfezi’nin doğu derinliğinde uygun yerleşim koşulları nedeniyle İzmir Neolitik Çağdan itibaren kesintisiz bir yerleşim tarihine sahip olmuştur. İlk olarak Bornova Yeşilova ve Yassıtepe Höyük, daha sonra Bayraklı-Tepekule Höyük yerleşimlerinin ardından kent, Büyük İskender sonrası bugünkü yerine (Kadifekale-Kemeraltı) taşınmıştır. Yeni kent, yeni yerinde Hellenistik, Roma ve Bizans dönemlerinin ardından Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde 2 bin 500 yıla yakın bir süre kesintisiz olarak iskân görmüş ve görmeye devam etmektedir.

İzmir İli, Urla İlçesi’nde, İskele Mahallesi’nde İzmir Körfezine bir burun şeklinde çıkıntı yapan konumda yer alan Liman Tepe, 1992 yılından bu yana önce Ankara Üniversitesi öğretim üyesi rahmetli Prof. Dr. Hayat Erkanal Başkanlığında, 2020 yılından bu yana da aynı Üniversiteden Prof. Dr. Vasıf Şahoğlu Başkanlığındaki kazılarla araştırılmaktadır.

İstanbul’da, Eyüb’de büyük dedesi Klâsik Türk Müziği’nin son büyük bestekârı sayılan, Bahariye Mevlevî-hânesi’nin kudümzenbaşısı Zekâi Dede Efendi’nin konak yavrusu, üç katlı ahşap evinde doğdu. İlk eski eser koruma zevkini, Mevlevî toleransıyla dolu bu atmosferden edindi.

İlk ve Orta tahsilini İstanbul’da, yükseköğretimini Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde  (Finans Bölümü)  tamamladı. Maliye Bakanlığı’nda stajını tamamladıktan sonra, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Müfettişi sıfatıyla Devrim soruşturmalarında bulundu. Yedek subaylığını Tuslos 67’nci Müfreze Tercümanı olarak bitirdi, terhisini müteakip devlete yeniden dönmedi.

Uluslar arası faaliyette bulunan iki büyük holdingde Finansman uzmanlığı ve Genel Direktör yardımcılığı yaptı. Bu süre zarfında yurt içinde ve dışında birçok seminer, konferans ve eğitim aktivitelerine katıldı. Türkiye’yi en ücra köşelerine kadar gezdiği gibi, dış ülkelere de sayısız iş için ve özel ziyaretlerde bulundu. 52 yıllık bir mesai döneminin ardından ikinci emekliliğini idrak ederek hobilerine önem verdi.

Turizm Bakanlığı’nın açtığı 1968-69 kursunu birincilikle bitirdikten sonra, müteakip 1973 kursunda Ana Meslek Dersi Öğretmenliği yaptı. 100’e yakın genç rehber adayını yeni bir anlayışla ve onların tuttuğu otobüslerle, İstanbul’da aylarca tarihî topoğrafya dersleri vererek gezdirdi ve onları başarıyla mezun etti.

Kendi kursunda Bizans ve Türk-İslâm Sanatları hocası olan Prof. Dr. Semavi Eyice’nin yönlendirmesiyle, o sıralarda asistan sıkıntısı çeken değerli profesörün iki yıl kadar gayriresmî asistanlığını yaparak İstanbul’u karış-karış dolaştı ve sayısız fotoğraflar çekerek kapsamlı raporlar hazırladı. Çalıştığı yabancı şirketin ona verdiği yüksek ücret nedeniyle, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ne giriş olanağı bulamadı.

Holdinglerin mensubu iken, tatillerde ve izinlerinde daha çok yabancı bilim adamları ile “özel” turlar yaparak arazi üzerinde bilgi ve eğitimini tamamladı.

A.B.Turnalı, 50 yıldır her sene yenilenen kokartını muhafaza etmekte, kültürel geziler ve eğitim konuşmaları yaparak gerek İRO(İstanbul Rehber Odası) çatısı altında, gerek Arkeo-Pera’da ve bazı kültür derneklerinde çalışmalarına devam etmektedir. Eyüp Belediyesi’nin düzenlediği Kültür ve Sanat Sempozyumlarına da tebliğleri ile katılmaktadır.

Vakıflar, Türk Dünyası Araştırmaları, Arkeoloji ve Sanat Dergileri ile günlük gazetelerde birçok araştırması ve üç kitabı yayınlanmıştır. Ahmet Bilgin Turnalı,Bizans Sanat Tarihçi eşi Esin Turnalı’nın eksilmeyen desteğine ve şimdilerde paramedikal ilaçların ithalâtı ile uğraşan  Şamil Turnalı adında bir erkek çocuğuna sahiptir.

1975 doğumlu Erdem Denk, lisans ve yüksek lisans eğitimini Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü'nde, doktorasını ise Cardiff Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde tamamladı. Ocak 2013'te doçent, Mayıs 2020'de ise profesör oldu.

Aralık 1998'den bu yana AÜ SBF Uluslararası İlişkiler Bölümü Uluslararası Hukuk Anabilim Dalı'nda görev yapıyor. Uluslararası hukukun çeşitli konu ve sorunları hakkında yayınlanmış on bir kitabı, iki kitap çevirisi ve çeşitli makaleleri bulunmakta. Bir süredir taş çağından günümüze dünya tarihinde yaşanan temel sosyo-ekonomik, politik ve hukuksal dönüşümleri çalışmakta ve bu kapsamda "Devletin İcadı" ve "Devletler Tarihi" başlıklı iki kitap hazırlamakta. Bu çalışmaların genel özeti niteliğindeki "50 Bin Yıllık Dünya Düzeni: Toplumlar ve Hukukları" başlıklı kitabı ise Eylül  2021'de yayınlandı.

denk@ankara.edu.tr
www.erdemdenk.com

Aydın'ın Germencik ilçesine bağlı Ortaklar Mahallesi'ndeki Magnesia Antik Kenti kazı çalışmaları, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Görkem Kökdemir başkanlığında yürütülmektedir.

Günümüzün iklim koşulları 12 bin yıl önce son buzul çağının bitmesiyle oluşmaya başlamıştır. Bu yeni koşullar Özellikle Anadolu’da daha önce hiç olmadığı kadar bereketli bir ortam sağlamıştır. Bunun sonucunda milyonlarca yıldır devam eden avcı toplayıcılığın yerini yavaş yavaş yerleşik yaşam almıştır. İlginçtir ki yakın zaman kadar ilk yerleşik toplumlarının ilkel ve zor koşullarda yaşadığı düşünülürdü. Ama artık onların oldukça gelişmiş ve karmaşık sosyal yapılara sahip olduklarını biliyoruz. Bunun en iyi örneklerinden biri Göbeklitepe’dir.

İzmir İli Selçuk İlçesi’nde bulunan Ayasuluk Tepesi ve St. Jean Anıtı Kazısında 2021 yılında Antik DNA Araştırma Merkezi kuruldu. Bu merkez içinde kazıdan çıkan organik materyallerin DNA analizleri alan dışına çıkarılmadan yapılabilecek.

1750 yıllarında Marsilya’dan Türkiye’ye gelen bir Fransız ailenin oğlu olan Lucien Arkas, 1945 yılında İzmir’de doğmuştur. Arkas firmasının üçüncü kuşak temsilcisi olan Lucien Arkas Türkiye uluslararası taşımacılığının bayrağını taşımaktadır. Deniz tutkusunun yanı sıra kültür-sanat ve tarihe olan ilgisiyle sadece ticaret değil sanat merkezleriyle de öne çıkan Bay Arkas, Aktüel Arkeoloji Dergisi’ni davet ederek onurlandırmış, özellikle misafirperverliği, enerjisi, övgü dolu sözleri ve hoş sohbeti ile hafızalarımızda yer etmiştir.

Aktüel Arkeoloji Dergisi olarak, Balıkesir özel sayısını hazırlarken Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Yücel Yılmaz’ın Balıkesir ilinin kültür tarihi ve arkeolojisine, bu coğrafyanın eşsiz mirasına saygı ve sevgisini de gördük. Kentin tanıtımı, kentin tüm kültürel ve arkeolojik değerleriyle birlikte kırsal yaşamı, sanatı, doğasını, mutfağı, tarımı ve vatandaşını ayrı ayrı önemseyerek, her birine özel bir sahiplenme bilinciyle çalışmalarını yürüttüğünü gördük. Biz de kendisiyle kısa bir röportaj gerçekleştirmek istedik. Yücel Yılmaz’ın Balıkesir’e ilgisinin kaynağını merak ettik.

Antalya’da Bir Arkeoloji Çınarının Gölgesinde   

Ülkemiz ama özellikle Antalya arkeoloji camiası 2014’ün 1 Şubat’ında 100 yaşına basan Türkiye’nin ilk kadın arkeologu Jale İnan’ı bir kez daha andı. 26 Şubat 2001’de aramızdan ayrılışının ardından onlarca yıl geçmesine rağmen Jale Hoca hiç unutulmadı. 

Roma’nın Ünlü Hekimi

Athenaeus’un en az 30 kadar kitap yazdığı rivayet edilir, ancak hiçbirisi günümüze kadar ulaşmamıştır. Bunlardan 25. Cilde Galen ve 24 ve 29. Ciltlere Oribasius tarafından atıfta bulunulmuştur. Tıbbın farklı alanlarda eser vermiştir: fizyoloji, patoloji, embriyoloji, terapötikler ve diyet, meteorolojinin ve coğrafyanın tıbbi boyutları.

Halkı Tarafından Çok Sevilen Hekim

Asklepiades, antik cağda şifa arayışı içinde olan insanlara verilen özverili hizmetleri sunan bir hekimdir. Kendisi sadece tıbben değil, aynı zamanda halka sağlık konusunda eğitim vermek suretiyle de yardımcı olmuştur. Mesleki yaşamı boyunca yapmış olduğu bu yardımlar unutulmamış ve Perge ve Seleukia Halkları kendisini bu yazı ile ebedileştirmişlerdir. Antalya yöresinde 2000 yıl önce hizmet veren başarılı bir hekimin şanlı belgesidir.

“Tıp sanatı nerede seviliyorsa, orada insanlığın sevgisi de mevcuttur.’’ ~ Hippocrates

Aphrodisias Antik Kenti ve Geyve Vakfı

Rahmetle andığım Prof. Kenan Erim bana yolladığı bir yılbaşı tebriğine şöyle yazmış: “Aphrodisias her bakımdan başka bir dünya. Onu anlamak için, havasını, suyunu, çiçeklerini, ağaçlarını tanımak gerek. Onlarla bir diyalog kurmaya gayret etmek lazım. İşte otuz yıla yakın bir süre bunları denedik ve dünyanın mutluluğuna kavuştuk.

Gaziantep’te kurulan Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Enstitüsü, 15 – 17 Haziran günlerinde Ankara’da 1. Arkeoloji Şûrası düzenleyecek. İlk kez düzenlenecek olan şûrada Bilim ve Araştırma, Arkeometri, Dijital Arkeoloji, Eğitim, Sanat, Turizm ve Tanıtım, Kültür Politikaları, Kültür Ekonomisi, Kurum ve Yasalar, Kültürel Miras ve Müzecilik başlıkları altında çalışma yapan 11 komisyon, hazırladıkları raporları tartışacak.

Polonya ve Türkiye’den değerli bilim insanları son yılların en büyük arkeolojik keşiflerini gerçekleştirdiler. 9 Haziran 2022, Polonya Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği’nde düzenlenen bu konferans ile iki ülke arasında arkeoloji alanındaki işbirliğini daha da ileriye taşımak hedeflenmiştir.

Anadolu'nun en önemli metropol kentlerinden Laodikeia'da bulunan Antik Batı Tiyatrosu’nun açılış programı, Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Sn. Ahmet Misbah Demircan, Denizli Valisi Sayın Ali Fuat Atik,protokol üyeleri ve Denizlililerin yoğun katılımı ile gerçekleşti.

İzmir’in erken sürecinde insana ait izler Paleolitik Döneme kadar geriye gider. Bu dönem ile ilgili bilgilerimiz oldukça sınırlıdır ancak kent merkezi dışında yürütülen araştırmalar ve elde edilen bulgular, İzmir’deki insanın varlığının 300 bin yıl ile 35 bin yıl önceye kadar gidebileceğini göstermiştir.

1998 yılından bu yana basılan Olba Dergisi, Mersin Üniversitesi Rektörlüğü’ne bağlı olarak faaliyet gösteren ‘Kilikia Arkeolojisini Araştırma Merkezi’nin uluslararası bilimsel süreli yayınıdır.

İnsanoğlunun anlamlandıramadığı doğa olayları, doğumlar, ölümler, felaketler, hastalıklar zamanla ortak korkuları, ortak çaresizlikleri ve kaygıları ortaya çıkartmış; insanların karşısında aciz kaldıkları olaylarla başa çıkma, bunlardan kurtulma çabası onları doğaüstü güçlere ve kutsal varlıklara yönlendirmiştir.

Mısır'da organize edilen görkemli törenle, 18 kral ve 4 kraliçe mumyası , Neo-Klasik Kahire Müzesinden 5 kilometre ötedeki yeni dinlenme yerlerine taşındılar. 17. Hanedan firavunlarından II. Seqenenre Taa’dan MÖ 12. yüzyılda hüküm sürmüş IX. Ramses’e kadar hükümdarlıklarının kronolojik sırasına göre muhteşem bir törenle Kahire sokaklarından geçtiler.

3500 yıllık bir Eskiyapar sazcısı.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür Varlıkları Daire Başkanı Oktay Özel’den alınan bilgiye göre dört yıldır restorasyon çalışmalarına devam edilen Yerebatan Sarnıcı’nda korkutan tespitlere ulaşıldı. Deprem davranışlarını iyileştiren elemanlar olarak bilinen gergi demirlerinin bir sütundan diğerine devam etmediği tespit edildi. 1500 yıl önce deprem tecrübesi ile yapılan ve sütun başlarına yerleştirilen ahşap gergiler gibi bazı yapı taşıyıcı sistemleri geliştirilerek inşa edilen yapıda, ahşap gergiler zamanla yerini demir gergilere bırakmıştı. Cumhuriyet geç dönemde yapılan iyileştirme çalışmaları sırasında bu demir gergiler yenilenmiş ancak yenilenen gergilerin özellikle sütun başlarında birbirleriyle olan bağlantısı yok edilmiştir. Yapı şu an çökme riskiyle karşı karşıya.

Anadolu insanlık tarihinin kilit taşıdır. Anadolu bir mirastır. Anadolu’nun sahip olduğu, binlerce yıllık bir tarihsel zenginlik, ortak kültürel gerçekliktir.

Antalya’nın Kaş ilçesinde, Çukurbağ köyü yakınlarındaki Fellen Dağı yamaçlarında yer alan Phellos antik kenti, tüm ekosistemi, zengin fauna ve florası, kültürel ve tarihsel kalıntıları ile birlikte hızla yok ediliyor.

960’ların ortasına doğru bir antika dalgası ortalığı sardı. Köylüler imece yapar gibi 40-50 kişi birden kazma-kürekle kazı yaptı. Öyle ki antika için kazılan bir yerin toprağı örtüldükten sonra yanlışlıkla yeniden kazılmasın, emek boşa gitmesin diye iki taş üst üste konularak işaretlenmişti. Bu ifade 1960’lı yılların başında Burdur İli, Bucak ilçesi merkez bucağına bağlı Girme/Çamlık Köyü - Kremna antik kentinde bir mermer heykel baş bulup satan köylü C.Ö.’ye ait...

Boubon Sebasteionu'nun Yurtdışına Kaçırılışı

Boubon’da yaptığı kazı sonrasında Jale Hanım yanı sıra özellikle Özgen Acar kanalı ile eline geçen İbecikli kaçakçının tuttuğu günlükteki bilgilerle konuyu tekrar ele almıştır. Özellikle Sebasteionlar - imparator kültü ve özellikle Boubon Sebasteionu bronz heykelleri üzerine yapılan araştırma ve yayınların yeni verilerini de göz önüne alarak ayrıntılı bir şekilde kaleme aldığı Boubon Sebasteionu ve Heykelleri Üzerine Son Araştırmalar kitabı ise 1994 yılında Arkeoloji ve Sanat Yayınları tarafından yayınlanmıştır.

İçerik bakımından Eski Assur metinlerinde örneği olmayan metnin son satırında yer alan “a-ha-<at>niqá-qá-sà a-naIštar ta-aq-lu-up”, ifadesi o dönem Assur toplumundaki bir başka uygulamayı göstermekte ve evlilik çağına gelen genç kızlarla ilgili bir adetten bahsetmektedir. Bu ifade İ. Albayrak tarafından “kız kardeşimiz başını İştar için açtı” olarak tercüme edilerek, genç kızların evlenecek yaşa geldiklerini göstermek maksadıyla tanrıça İştar için düzenlenen bir törende başlarını açmaları şeklinde değerlendirilmektedir.

Assurlu İlī-bāni’ye ait bir vasiyetname, Kültepe’de ticarî hayatını sürdüren Assurlu bir tüccarın, ölmeden önce, mirası konusunda çıkacak ihtilafları önlemek için hazırladığı detaylı bir vasiyetnamedir. Belgeye göre İlī-bāni mirasını eşi, rahibe kızı ve iki oğlu arasında taksim etmektedir. Tablette dikkati çeken hususlardan ilki, vasiyet sahibi İlī-bāni’nin, rahibe kızı Ahātum’un haklarını korumak için özel bir ihtimam göstermiş olduğudur.

Eski Asur Ticaret Kolonileri Devrinde Anadolu’da Asurlu Tüccarlara Tanınan İmtiyaz ve Sağlanan Kolaylıklar

Bazı konularda kolonilerin özerk oldukları anlaşılmaktadır. Meselâ, Asurlular arasındaki hukukî meselelerde doğrudan doğruya kolonilerin yetkili organları karar veriyorlardı. Mahallinde sonuçlandırılamayan anlaşmazlık konusu, bütün kolonilerin yönetim merkezi olan Kaniş kārumuna yazılır ve dava orada görülürdü. Herhalde çözümü zor ve karışık bazı davaların çözüm yeri ise Asur’du.