63. Sayı - ÖLÜM VE ÖTESİ

Ölüm tek başına bir olgu değil; din, statü, cinsiyet, göç, şiddet, savaş ve onlarca başka olgu ile iç içe geçen, oldukça karmaşık bir durum. Her canlı ölür. Yaklaşık 2 milyon yıllık süreçte insan elbette bunu hem kendisini hem de doğadaki diğer canlıları gözlemleyerek algılamış olmalı. Avcı-toplayıcılara ilişkin elimizde çok mezar örneği olmasa da, Şanidar Mağarası gibi özel gömüler bize insanın ölüm ile çok erken bir tarihte baş etmeye başladığını gösteriyor. Ölüm sadece fiziksel bir yok oluş değil, içinde yaşadığınız toplum ile kurulan bağlar, geliştirilen ilişkiler ve yaşanmış hatıraları da kapsayan bir olgu. Ölüme sahip çıkmak, bir başka deyişle ölümün getirdiği yok oluşu kavramak; birey ve toplumların ölümle baş etme süreçlerine zamanla kurgusal bir boyut kazandırıyor. Ölünün etrafında duygu, hatıra ve sevgi ile sarmalanmış inanç ve ritüeller gelişiyor, özellikle Erken Neolitikte gördüğümüz ev içi gömüler, ölünün kafatası ve bedeni ile yeniden yaratılan biçimsellikler sonraki çağların da yolunu belirliyor. Ölüm sonsuz bir deneymiş gibi toplumdan topluma, kültürden kültüre sürekli değişiyor. Ölüler bazen parçalara ayrılıyor, bazen gömülürken yanına olası öteki dünya için eşyalar konuluyor, bazen yakılıyor, bazen ise anıtsal görkemli mezarlar ile sonsuzluğa uğurlanmaya çalışılıyor. Ve elbette statü ölümün daha da zenginleşmesi ve ebedileşmesine yol açıyor. İnsanın bir nebze de olsa yaşamı ile yüzleşmesini sağlamayı hedeflediğimiz bu sayı ile sizlere eşsiz Anadolu coğrafyasının ve sakinlerinin ölüm ile başa çıkma hikayesini anlatıyoruz.

Yaşamak ve yaşamın güzelliğini anlamak için...

İyi okumalar.

Murat Nağış