Öte yandan bir bebeğin dünyaya gelişi, biyolojik bir olay olmanın çok ötesinde, aile içi sosyal hayatı değiştiren aynı zamanda toplumun sürekliliğini simgeleyen önemli bir durumdu. Bu nedenle çocukların yaşamı, doğum anından itibaren belirli dini ve sosyal kurallar çerçevesinde şekillendirilirdi.

Doğum Ritüelleri

Doğumdan sonra gerçekleştirilen ilk yıkama, hem arınma hem de bebeğin kabulü anlamına gelen ilk ritüeldi. Bu ritüel, bazı durumlarda sadece temizlikle sınırlı kalmazdı; soğuk su ya da şarapla yapılan yıkama sırasında bebeğin dayanıklılığı ve fiziksel bir kusuru olup olmadığı da kontrol edilirdi. Sağlıklı bulunan bebekler büyütülmeye değer (!) görülürken, uzuvlarında morarma veya bozulma olanların hastalıklı olduğu düşünülür ve kamuya açık alanlara ya da apothesis adı verilen tepelere terk edilirdi. Bu terk etme, bebeği tanrıların takdirine bırakma anlamı taşıyordu ve bu kararı alan baba için vicdani bir rahatlama sağlıyor olmalıydı.

Bebekler, doğdukları andan itibaren adeta bir yaşam mücadelesi içindeydiler. İlk yıkamadan sonra hane tarafından isim verilip, hemen kabul görmezdi. Öncelikle 4-5 gün boyunca beklenir, bebeğin hayata tutunup tutunamayacağı gözlemlenirdi. Bu süreçte ailede söz sahibi olan baba, gerek fiziksel kusuru, gerek ekonomik gücü ve ailesinin genişliği, gerekse sadece cinsiyetinden ötürü bebeği reddetme (terketme) hakkına sahipti. Ancak hayata tutunduğu ve bakılacağına kanaat getirilen bebeklerin çoğunlukla 5. gün yapılan bir ritüelle hane tarafından ilk resmikabulü gerçekleşirdi. Amhidromia adı verilen bu ritüelde bebek kıyafetleri çıkartılarak, evin birliğini, bereketini simgeleyen ocak etrafında baba tarafından dolaştırılır ve ocak tanrıçası Hestia’nın koruması altına sunulurdu. Ritüel bir nevi çocuk için vaftiz görevini üstlenirdi. Ancak ocak tanrıçası Hestia’ya bağlılıklarından ötürü bu vaftiz işlemi su yerine, ateş etrafında bebeğin dolaştırılmasıyla gerçekleştirilirdi. Bu ritüelden sonra babanın çocuğunu reddetme hakkı ortadan kalkardı.

Doğumun 7. gününde opteria adında bebeğe hediyelerin verildiği küçük bir kutlama yapılır. Bu hediyeler içerisinde oyuncaklar olduğu gibi, bebeği kötücül varlıklardan koruması için çeşitli tılsımlar, amuletler de bulunurdu. Ardından 10. günde bir kurban sunusu eşliğinde ailenin yakınlarının da davet edildiği isim verilme kutlamaları gerçekleştirilirdi. Ataerkil Antik Yunan dünyasında doğan erkek çocuklarına aileyi işaret eden isimler, sıklıkla da büyük babaların ismi konurdu. Bu sebeple bir sülalede aynı isme sahip birçok kişi bulunurdu. Kız çocuklarına ise genellikle erkek isimlerinin dişil versiyonları ya da mutluluk, arkadaşlık gibi soyut kavramlara gönderme yapan adlar tercih edilirdi…

Devamı; Aktüel Arkeoloji Dergisi 104. Sayı “Antik Dönem Uygarlıklarında Aile”