Karahantepe’deki ‘Büst’: Şaman Başı?
Karahantepe’nin sembolü haline gelen “falluslu havuz”un en dikkat çekici unsurlarından biri de “baş” heykeli. Hafif oval planlı olacak şekilde kayadan oyularak yapılan ve içi fallus biçimli dikitlerle bezeli olan havuzun orta üst kenarındaki bu “büst”ün neyi betimlediği ciddi merak konusu.
2023-08-22 11:03:01
Tarihöncesi Çağlar’dan İlk Devletlere Hukuk
“Nerede toplum, orada hukuk…”
Bu cümleye yer vermeyen bir hukuk kitabı bulmak zor. Burada kasıt, insanların oldum olası tek başına değil ancak toplum halinde yaşayabilmesi ve bunun da belirli kuralları zorunlu kılması. İlla modern anlamda yazılı hukuk sistemi gerekmiyor bir düzen kurmak ve korumak için. Her toplum kendi kural ve yaptırımlarına sahiptir nihayetinde.
2022-03-21 13:37:16
Balıklıgöl Heykeli
Literatürde "Urfa Adamı" olarak da bilinen Balıklıgöl Heykeli'nin "erkek cinselliğini sembolize ettiği" yaygın bir kanı. Bu yorumun en temel nedeni, çağdaşları Göbeklitepe ve Karahantepe'de de rastlanan fallus sembolizminin zamanla Mezopotamya'da şekillenecek "babatanrı" anlayışına giden sürecin ilksel işaretleri olduğu şeklindeki varsayım. Ne var ki, döneminin koşulları ışığında yakından bakıldığında, heykelin pekâlâ farklı yorumlara açık olduğu söylenebilir.
2022-02-04 18:20:57
İlksel Şamanın Kim’liği: Yaşlı-Kadın?
Üst Paleolitik göçer avcı-toplayıcılardan çoban kandaşlara kadar uzanan çeşitli toplumların ana kurumu olan şaman(izm), bilinmezliklerle dolu doğa içindeki yaşamın belirli bir düzen içinde sürdürülmesi açısından merkezi bir öneme sahipti. Günümüzdeki anlamıyla “iktidar”ın maddi koşullarının olmadığı zaman-mekânlarda elde edilen bu “kamusal” rol ve işlevin kim(ler) tarafından inşa ve temsil edildiği epey tartışmalı bir konudur. Bu kısa yazıda, ilksel şamanın büyük olasılıkla yaşlı kadınolması gerektiği ve bunun da göçer avcı-toplayıcı yaşam, üretim ve örgütlenme biçiminden kaynaklanan nedenleri olduğu iddia edilecektir.
2021-05-06 15:12:09
Üst Paleolitik/Şamanik Toplumlarda Karaciğerin Sırrı: İlk Artık Ürün?
Üst Paleolitik avcı-toplayıcılar üzerine yapılan çalışmalarda özellikle avda sivrilen (genç) erkeklerin yüksek kalorili sakatatları bir tür ödül olarak tüketme hakkı kazandığı görülmekte. Bu bağlamda sıklıkla anılan karaciğerin Neolitik ve hatta ilk yerleşik devletlere dek başvurulan şamanik fallarda da kullanılması ziyadesiyle dikkat çekici. Bu veriler, karaciğer üzerine bir “paylaşım mücadelesi” olmuş olması ihtimalini akla getiriyor.
2021-01-26 11:37:13