- Anasayfa
- Blog Yazarlığı
- Pompeii: Bir Lojistik Kenti
Pompeii: Bir Lojistik Kenti
Roma dönemine ait 2 bin yıllık dört tekerlekli tören arabası, Civita Giuliana’daki eski bir villanın ahırlarının yakınında bulundu. İtalya Kültür Bakanlığı tören arabasının, MS 79 yılında volkanik bir patlamaya gömülen antik Pompeii kenti yakınlarındaki bölgede keşfedildiğini ve türünün ilk örneği olduğunu belirtti. İtalya Kültür Bakanlığı keşfi, İtalya’da emsali olmayan eşsiz bir keşif olarak nitelendirdi.
- Yazar : Alpay Lök
- Tarih : 2023-03-28 11:28:22

Pompeii Antik Kenti / İtalya ©www.pompeiisites.org
Bu haber paylaşılmadan önce Pompeii müzesine 16.02.2021’de iki soru sormuştum:
1) Pompeii’deki yolların yaya yolundan 30-40 cm aşağıda olmasının temel nedeni köleler tarafından at arabalarından sağlı sollu dükkanlara yükleme ve boşaltmanın daha kolay yapılabilmesi midir?
2) Pompeii’deki yükseltilmiş yaya geçidi tasarım olarak bugünkü yaya geçidinin atası mıdır?
Pompeii antik kenti sokakları.©www.pompeiisites.org
19.02.2021’de aldığım yanıtta tespitlerim teyit edilmişti.
Tören arabasıyla ilgili olarak basına verilen fotoğraflardan birisini gördüğümde aklıma şu soru geldi: Acaba bu arabanın sağ ve sol tekerlekleri arasındaki açıklık (iz genişliği) kaç mm? Pompeii müzesine sormak istediğim ölçüleri işaretleyerek e-posta gönderdim ve “bu iz genişliği ölçüsü nedir, 1435mm olabilir mi?” diye sordum. Bir saat sonra yanıt geldi: “kazı alanındaki uzmanımız ölçtü A=B=C=1400mm”. Bu ölçü bugün tren rayları arasındaki içten içe açıklık olan 1435mm ölçüsüne +%2.5 farkla çok yakındı.
Pompeii, Civita Giuliana’daki eski bir villanın ahırlarının yakınında bulunan tören arabası. ©www.pompeiisites.org
Pompeii, Civita Giuliana’daki eski bir villanın ahırlarının yakınında bulunan tören arabası. ©www.pompeiisites.org
Pompeii müzesinin bu kadar kısa sürede yanıt vermesinin nedeni, görev anlayışlarının yanı sıra, dünya basınında bu tören arabası daha çok üzerindeki erotik kabartmalar ile öne çıkarken ve tartışılırken, Türkiye’den bir makina mühendisinin at arabasının teknik özelliği ile ilgili bir soru sormuş olması olabilir miydi?
Tunç levhanın üst kısmı da çeşitli faaliyetlerde bulunan aşk tanrılarını betimleyen kalaydan yapılmış küçük madalyonlar. ©www.pompeiisites.org
Tunç levhanın üst kısmı da çeşitli faaliyetlerde bulunan aşk tanrılarını betimleyen kalaydan yapılmış küçük madalyonlar. ©www.pompeiisites.org
Karşılıklı iki at arabasının geçmesine olanak veren 4.5 m genişliğindeki yollar, tekerlek çapları 1170mm (4 Roma ayağı), sağ-sol tekerleklerin içten açıklığı (iz genişliği) 1435mm civarında olan, iki at tarafından çekilen tek dingilli (Cisium/Birota) veya çift dingilli (Plausturm/Raeda) olan at arabalarını yaratmıştı.
Pompeii, Civita Giuliana’daki eski bir villanın ahırlarının yakınında bulunan tören arabası. ©www.pompeiisites.org
Pompeii, Civita Giuliana’daki eski bir villanın ahırlarının yakınında bulunan tören arabasının demir tekerleği. ©www.pompeiisites.org
Pompeii:
1) Kaldırımlar yoldan ortalama 300mm daha yüksekte, çünkü yol seviyesi alçak olunca kölelerle at arabasından yükleme ve boşaltma daha çabuk, ayrıca yağmur suları dere misali at pisliklerini ve çamuru alıp götürüyor.
2) O sıralarda Pompeii’de ortalama insan boyu erkeklerde 1.67m kadınlarda da 1.54m arasında olduğundan karşıya geçiş kolaylığı için yüksek blok taşlardan yaya geçidi yapılıyor. Bu da bugünkü yaya geçidi tasarımının atası.
Pompeii sokaklarının genişliği 2,5 ila 4,5 metre arasında değişiyor. ©www.pompeiisites.org
3) İki at tarafından çekilen tek dingilli veya çift dingilli at arabalarının tekerlek ölçüleri ve iz genişliği yaya geçidi blok taşlarının arasından geçecek şekilde. Bu standart iz genişliği ölçüsü de bugünkü demiryolu raylarının aralığı (içten içe) olan 1435 mm’nin atası.
4) Gerek yolların ve yaya geçitlerinin tasarımı gerekse de at arabalarının iz genişliği göz önüne alındığında Pompeii, hamamlar, dükkanlar, imalathaneler, konutlar, kültür ve eğlence yerleri gibi kentin mimarisinin tamamen ticari yaşama göre yapılmasının yanı sıra teknolojik anlamda zamanının bir lojistik kentiydi.
Pompeii, Civita Giuliana’daki eski bir villanın ahırlarının yakınında bulunan tören arabası.©www.pompeiisites.org
Yüksek arkeolojik değer taşıyan bir at arabası parçalanma tehlikesi altında kurtarılmaya çalışılırken, araç teknolojisi açısından yüksek değer taşıyan iz genişliğinin kaybolmadan, Türkiye’den bir makina mühendisinin merakı üzerine, ölçülmesi kesinlikle büyük bir alçak gönüllülük ve belki de tarihe not düşülecek bir olaydır. Pompeii ekibine binlerce teşekkür. Aklıma gelen son soru: taşıtlarla ilgili arkeolojik kazılara, bazı tasarım ve ölçülerin yerinde ölçülüp korunabilmesi için, Taşıt Tekniği alanında uzman makina mühendislerinin de katılması yararlı olmaz mı?
Alpay Lök (Makine Yüksek Mühendisi)
EN ÇOK OKUNANLAR
Türk Topraklarında 3400 Yıllık Piramit Bulundu
Bu yılın başlarında bilim insanları Kazakistan'da 4 bin yıllık sofistike bir bozkır piramidinin keşfedildiğini bildirmişti. Arkeologlar şimdi de Karaganda bölgesinin Shet ilçesine bağlı Taldy köyünün 13 km doğusunda, Taldy-Nura Nehri'nin yanındaki bir tepede başka bir piramit buldular.
- Türk Tarihi
- Türk Toprakları
- Proto-Türk
- Kazakistan
- Piramit
- Mezar
- Anıt Mezar
- İskitler
- Sakalar
- Turkish History
- Turkish Lands
- Kazakhstan
- Pyramid
- Tomb
- Mausoleum
- Arkeoloji
- Tarih
- Sanat
- Sanat Tarihi
- Antik
- Kültür
- Medeniyet
- Archaeology
- Archaeological
- History
- Art
- Art History
- Heritage
- Culture
- Civilization
- Haber
- Gündem
- Güncel
- Aktüel
- Arkeolojik Haber
- Archaeology News
- Ancient
Suudi Arabistan'da 200 Bin Yıllık Dev El Baltası Bulundu
Suudi Arabistan'ın kuzeybatısındaki AlUla bölgesinde 200 bin yıldan daha eski dev bir el baltası keşfedildi. İnce taneli bazalttan üretilen balta 51,3 cm uzunluğunda ve her iki tarafı da güçlü kesme veya doğrama kenarları oluşturacak şekilde şekillendirilmiş.
- El Baltası
- Taş Balta
- Taş Alet
- Suudi Arabistan
- Paleolitik Dönem
- Hand Axe
- Stone Axe
- Stone Tool
- Saudi Arabia
- Palaeolithic Period
- Arkeoloji
- Tarih
- Sanat
- Sanat Tarihi
- Antik
- Kültür
- Medeniyet
- Archaeology
- Archaeological
- History
- Art
- Art History
- Heritage
- Culture
- Civilization
- Haber
- Gündem
- Güncel
- Aktüel
- Arkeolojik Haber
- Archaeology News
- Ancient
- World Archaeology
SON İÇERİKLER
Yasa Dışı Yollarla Kaçırılmış 41 Eser Anavatanına Dönüyor
- Yasa Dışı
- Kaçakçılık
- Tarihi Eser
- Kültürel Miras
- Tunç
- Heykel
- İmparator
- Satyr
- Kybele
- Seramik
- Gümüş
- İdol
- Kilia
- Türkiye
- Anadolu
- Anavatan
- Illegal
- Smuggling
- Cultural Heritage
- Bronze
- Sculpture
- Emperor
- Satyr
- Cybele
- Ceramic
- Silver
- Idol
- Turkey
- Anatolia
- Arkeoloji
- Tarih
- Sanat
- Sanat Tarihi
- Antik
- Kültür
- Medeniyet
- Archaeology
- Archaeological
- History
- Art
- Art History
- Heritag
Neolitik Çağın En Büyük Mühendislik Başarılarından Biri: Menga Dolmeni
- Dolmen
- Menga Dolmeni
- Neolitik Dönem
- Mega Yapılar
- Megalitik
- Tümülüs
- Mezar
- Mühendislik
- Mimari
- İşçilik
- Taş
- Taş Ustalığı
- İspanya
- Avrupa
- Dolmen
- Menga Dolmeni
- Neolithic Period
- Mega Structures
- Megalithic
- Tumulus
- Tomb
- Engineering
- Craftsmanship
- Stone
- Stonemasonry
- Spain
- Europe
- Arkeoloji
- Tarih
- Sanat
- Sanat Tarihi
- Antik
- Kültür
- Medeniyet
- Archaeology
- Archaeological
- History
- Ar
Polonya’da İnanılmaz Derecede İyi Durumda Beş Balta Keşfedildi
- Balta
- Tunç Çağı
- Savaş
- Silah
- Ritüel
- Kült
- Sembolik
- Polonya
- Pomeranya
- Axe
- Bronze Age
- War
- Weapon
- Ritual
- Cult
- Symbolic
- Poland
- Pomerania
- Arkeoloji
- Tarih
- Sanat
- Sanat Tarihi
- Antik
- Kültür
- Medeniyet
- Archaeology
- Archaeological
- History
- Art
- Art History
- Heritage
- Culture
- Civilization
- Haber
- Gündem
- Güncel
- Aktüel
- Arkeolojik Haber
- Archaeology News
- Ancient
- World Archaeology