Antalya karayolundan Kaş’a doğru ilerlerken Ağullu mevkiinde bir soluklansak iyi olur. Burada etrafında alıcıya çıkmış taş-toprağın yığıldığı, kubbeli ve tipik Osmanlı mimarisiyle yapılan bir sarnıcın dikkatlerden kaçması imkansız. Durumu içler acısı...Köyün içine dağılmış, bahçelere süs olmuş, parçaları devşirilmiş ya da üzerini otlar kaplamış halde sahipsiz duran diğer sarnıçlar, kuyular, su kanalları, yalaklar...

Efsanevî âb-ı hayat yani “ebedi hayat sağlayan” su bir yana, genel anlamda su; diriltici, canlılık kazandırıcı, hayat kaynağı ve varlığın özüdür. Su, en değerli hazinelerin başında gelir. İlk yerleşmeler genelde su kaynaklarına yakın yerlerde oluşmuştur. Antikçağlardan günümüze, tüm toplumlarda olduğu gibi Osmanlı için de vazgeçilmez öneme sahiptir. İslam dünyasında kutsal şehirlerde kuyu ve sarnıçların önemi büyüktür. Günümüzde de hayır işlemek isteyenler çoğu zaman bir su yapısı yaptırmayı tercih eder. 

Osmanlı hükümdarları fetih sonrası ilk su yollarını tamir eder, yeni su yapıları inşa eder, mevcut suları pay ederken adaletli davranmaya dikkat ederdi. Padişahların kanunnameler ile ana hatlarını belirledikleri “su hukuku”nun işleyişinde şeyhülislamdan müftüye, kadıdan su yolcuya kadar pek çok kişi yetki ve sorumluluk sahibiydiler.

Phellos / Çukurbağ Köyü

Bir yandan dünyada tek anavatanı olarak bu bölgeyi seçmiş olan fauna ve florayı kucaklayan, içinde bir de yaklaşık üç bin yıllık bir antik kenti barındıran, kırsal mimarinin en güzel örneklerini, kuru tarımı, arıcılığı ve hayvancılığıyla geleneksel kültürünü hala yaşatan Çukurbağ / Phellos, diğer yandan “köşeyi dönme” "yok edici rant" turizmiyle mücadele ediyor. Çukurbağ'da yaşananlar, Anadolu'nun, binlerce yıllık Anadolu kültürünün nasıl yavaş yavaş yok edildiğini açıkça anlatıyor.

Buradaki kalıntılar tescillendi mi? Gerçek amacı “korumak” olan Koruma Kurulu yok mu bu civarda? Belediye? Diğer kamu kurum ve kuruluşları? STK’lar? Bir uzman? Tüm kalıntılar birer tarihi belgedir. Sadece kalıntılar değil, çevrelerinin de bu kalıntılarla birlikte korunması gerekir. Bu tarihsel dokuyu değerlendirebilecek, niteliğini koruyacağı şekilde kişileri yönlendirebilecek, kültür-çevre-doğa bilinci oluşturabilecek, doğru yönlendirmelerle hataları hiç olmazsa en aza indirebilecek, köyün bilinçsizce yok edilmesine dur diyebilecek bir denetim mekanizması da mı yok?

Foseptik yani lağım çukuru tadilatı ve bahçe duvarı yapma izni alınarak içeri sokulan kepçenin çok daha büyük boyutlarda bir işe giriştiğini, boyundan büyük işlere karıştığını anlamamak mümkün değil!  Ne olduğu bilinmeyen (!) kayalar patlatılmış, yüzlerce yıllık ağaçlar kesilmiş, binlerce yıllık kültürel mirası barındıran toprak tamamen bozulmuş!

Diğer tarafta sağlı sollu hafriyat atıkları, yine parçalanmış kayalar, belki Phellos’un bir kamu binası, belki Phellos’tan kalma bir konutun bir bölümü, belki bir tiyatronun oturma sırası, belki bir tapınağın parçası... belki de “bildiğimiz kaya” gerçekten. Tabelalardan okuduğumuzdan anladığımız kadarıyla su şebekesi yenileme çalışmaları varmış. Yazdan beri de devam ettiğini öğrendik. Peki bu nasıl bir çalışmaymış ki tüm kırsal dokuyu alt üst etmiş, köyü savaş alanına çevirmiş?

Sonradan öğrendik ki yıllardır süren imar planları, imar kararları, imar kararı iptalleri varmış Phellos’ta. Meydanı tiyatro alanına çeviren, basın dahil tüm kamu ve özel kurum ve kuruluşları kendi çıkarları doğrultusunda kullananların yaşam alanı olmuş. Şimdi sosyal medyada yüzleri kızarmadan “zengin” sofralarının fotoğraflarını paylaşıyorlar! Afiyet olsun! Yediğiniz içtiğiniz sizin olsun, atalarımızdan, kendi atalarınızdan, bir dünya mirasından götürdüklerinizi anlatın biraz lütfen!

Çukurbağ'da verimli tarım arazisinin toprağı değiştiriliyor!

Çukurba'ın bağları, bahçeleri... kesilen bademler, tarlaların içinde saklanan pırnal meşeleri. Pırnal meşelerinin gölgesinde koyun sürüleri.

Kırsal mimari örneği ve sedir ambarları...

Antik Dönem kalıntıları...

Çukurbağ'ın bioçeşitliliği... Tahrip edilen kırsal doku.

İnşaat faaliyetlerinin oluşturduğu tahribat...

Çukurbağ'dan Kaş'a inerken görülen betonlaşma da içler acısı... 

Kaş'a hiç hoş gelemedik...