Çalışma, erken Tunç Çağı döneminde önemli bir kent merkezi olan İsrail'deki Tell eṣ-Ṣâfi/Gath bölgesinde bir evin altında bulunan dört eşeğin gömülmesini anlatıyor. Eşeklerin hepsi hayatlarının baharında genç dişilerdi ve bacakları bağlı ve başları doğuya bakacak şekilde gömülmüşlerdi. Eşeklerden birinin başı çıkarılmış ve karnının üzerine yerleştirilmişti, ancak o da doğuya dönük olarak bulundu. Dört eşeğin titizlikle yerleştirilmesi ve düzenlenmesi kurban ya da ritüel amaçlı bir gömüye işaret etmektedir.

Çalışmanın yazarları Elizabeth Arnold (sağda) ve Tina Greenfield (solda), kurban edilen eşeklerden birini ortaya çıkarıp kayıt altına alıyor. ©PLOS One

Aynı alanın farklı bir bölgesinde koyun ve keçi kalıntılarıyla birlikte başka bir eşeğin çene kemiği bulunmuştur. Bu hayvanların yiyecek olarak tüketildiği ve kalıntılarının ritüelistik olmayan bir şekilde atıldığı anlaşılmaktadır. Beş eşeğin dişleri karbon, oksijen ve stronsiyumun çoklu izotop analizleri kullanılarak analiz edildi. Araştırmacılar, ritüel olarak gömülen dört eşeğin dişlerinde Nil Vadisi bölgesinden geldiklerini gösteren değişiklikler olduğunu, yemek için kullanılan eşek kalıntılarının ise yerel kökenli olduğunu tespit etti.

Bu kanıt, daha egzotik olan Mısır eşeklerinin yerel muadillerine göre daha yüksek sosyal değere sahip olduğunu göstermektedir. Çalışmanın yazarları bu durumu şöyle açıklıyor: "Bir hayvanın kurban edilmek üzere seçilmesindeki en önemli kriterlerden biri Mısır'dan ithal edilmiş olmasıdır. Genç ve dişi olmak ise diğer iki değişkendir. Dolayısıyla, Mısır'dan gelen genç dişi eşekler Tell eṣ-Ṣâfi/Gath'ta ideal kurbanlık hayvandır." Bu aynı zamanda iki bölge arasındaki ticaretin önemine dair bir fikir vermekte ve önceki araştırmaların kanıtlarına dayanmaktadır.

Tell eṣ-Ṣâfi/Gath'daki E Alanı'nda bulunan E5c tabakasındaki dört eşek mezarının fotoğrafları. ©Journals PLOS One

İlginç bir şekilde, kurban edilen eşekler “elit olmayan” bir mahallede olduğu düşünülen bir evin altına gömülmüştür. Bu durum, bu ritüelistik hayvan kurbanlarının yalnızca dönemin varlıklı ve güçlü insanları tarafından değil, aynı zamanda daha “orta sınıf” kentli haneler tarafından da gerçekleştirildiğini vurgulamaktadır.

Çalışmanın küçük örneklem boyutu ve az gelişmiş Mısır izotopik temelleri gibi kısıtlamalarına rağmen, bu yeni bilgiler Tunç Çağı Kenanlılarının günlük yaşamı ve ticaret gelenekleri hakkında değerli bilgiler sağlamaktadır.

Kaynak: PHYS ORG