Antik DNA 'Yeşil Sahra'da Bilinmeyen Bir İnsan Soyunun Yaşadığını Ortaya Koydu

Araştırmacılar kısa süre önce Libya'da bulunan doğal mumyalanmış iki kadının genomlarını diziledi.

Arkeologlar Libya'nın güneybatısındaki bir kaya sığınağında, aralarında yaklaşık 7 bin yıl önce ölmüş, doğal yollarla mumyalanmış iki kadının da bulunduğu 15 iskelet buldu. ©Archaeological Mission in the Sahara, Sapienza University of Rome

5 bin ila 14 bin yıl önce Sahra Çölü bugünkü haline hiç benzemiyordu. İnsanlar da dahil olmak üzere çeşitli hayvanları destekleyen göller ve nehirler ile yemyeşil bir yerdi.

Peki kimdi bu eski atalar? Ve insan soy ağacının neresinde yer alıyorlardı?

Araştırmacılar nihayet bu sorulara bazı yanıtlar bulduklarını düşünüyorlar. “Yeşil Sahra” olarak bilinen bölgenin bir parçası olan günümüz Libya'sında yaklaşık 7 bin yıl önce ölen iki doğal mumyalanmış hayvan çobanının DNA'sını başarıyla analiz ettiler.

Nature dergisinde bu ay yayınlanan yeni bir makaleye göre, analizleri daha önce bilinmeyen ve büyük ölçüde genetik olarak farklı bir antik insan popülasyonunu ortaya çıkardı.

Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü'nden genetikçi Johannes Krause, Reuters'dan Will Dunham'a yaptığı açıklamada, yeşil Sahra'da yaşayan bireylerin “güneydeki Sahra altı popülasyonlardan veya kuzeydeki Yakın Doğu ve tarih öncesi Avrupa gruplarından önemli bir genetik etki göstermediğini” söyledi.

Krause, “Bu, Afrika dışında ortaya çıkan kültürel bir yenilik olan hayvancılığı uygulamalarına rağmen genetik olarak izole kaldıklarını gösteriyor” diye ekliyor.

Araştırmacılar uzun zamandır Yeşil Sahra'nın Kuzey Afrika ile Sahra altı Afrika arasında bir insan göçü koridoru olduğunu düşündükleri için bu bulgu beklenmedikti. Araştırmada yer almayan Roma Sapienza Üniversitesi'nden genetikçi Eugenia D'Atanasio, Science'tan Andrew Curry'ye “Bu şaşırtıcı” diyor. “Yeşil Sahra boyunca daha fazla gen akışı beklerdim.”

Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü'nden araştırmacı Nada Salem, bunun yerine bulguların, canlı hayvan gütmeyi içeren göçebe bir yaşam tarzı olan pastoralizmin yeşil Sahra boyunca “büyük ölçekli göçten ziyade kültürel değişim” yoluyla yayıldığını gösterdiğini söylüyor.

2000'li yılların başında araştırmacılar Libya'nın güneybatısında Cezayir sınırı yakınlarında 15 antik insana ait kalıntılar keşfetti. İskeletleri Takarkori adlı bir kaya sığınağında, çanak çömlek parçaları ve kaya sanatıyla birlikte buldular.

Libya'nın güneyindeki Takarkori kaya sığınağında antik insan kalıntıları bulundu. ©View of the Takarkori rock shelter in Southern Libya

Arkeologlar, bölgeye gömülen bireylerin avcılık, balıkçılık ile keçi ve koyun gibi hayvanları güderek hayatta kaldıklarından şüpheleniyor. CNN'den Katie Hunt'ın haberine göre, iskeletlerden ikisi son derece iyi korunmuş; derileri, bağları ve dokuları hâlâ sağlam. Araştırmacılar bu iskeletlerin MÖ 5 bin yıllarında ölmüş 40'lı yaşlarında bir çift kadına ait olduğunu belirledi.

Araştırmacılar ilk başta kadınların yalnızca annelerinden geçen mitokondriyal DNA'larını elde edebildiler. Ancak, sonunda mumyaların tüm genomlarını dizileyebildiler ve bu da onlara soyları hakkında daha eksiksiz bir anlayış sağladı.

Analizler, yeşil Sahra bireylerinin muhtemelen yaklaşık 50 bin yıl önce Sahra altı Afrikalıların atalarından ayrıldığını ortaya koydu. Daha sonra, bir şekilde, on binlerce yıl boyunca genetik olarak izole kaldılar - araştırmacıları hala şaşırtan bir keşif.

Krause BBC Science Focus'tan Tom Howarth'a bu bireylerin “neredeyse yaşayan fosiller gibi” olduğunu söylüyor.

“Bana bu genomların 40 bin yaşında olduğunu söyleseydiniz, buna inanırdım” diye ekliyor.

Bilim insanları yeşil Sahra'da yaşamış bireyleri tam olarak anlamak için daha fazla araştırma yapmaları gerektiğini söylüyor. İki kadından alınan DNA, binlerce yıl boyunca bu geniş bölgede yaşamış tüm insanları temsil etmeyebilir.

Araştırmada yer almayan Rice Üniversitesi'nden antropolog Mary Prendergast, makaleye eşlik eden yorumunda, makalenin yine de bilim insanlarının insan soyuna ilişkin artan anlayışına “önemli bir katkı” sağladığını belirtiyor.

“Araştırmalar Afrika'nın karmaşık nüfus geçmişini ortaya çıkarmaya yeni başlıyor ve günümüz insanlarının genomlarında zar zor tespit edilebilen soyları ortaya çıkarıyor” diye yazıyor. “Bu bağlamda, küçük örnek sayıları bile geçmişe dair anlayışımızı şekillendirebilir.”

Kaynak: Smithsonian Magazine

EN ÇOK OKUNANLAR

Tarlada Yürüyüş Yapan Kadın 2150 Gümüş Sikke Buldu

Prag'ın güneydoğusundaki Kutnohorsk kentinde tarlada yürüyüş yapan bir kadın, çiftçilik faaliyetleri sırasında yüzeye çıkan birkaç gümüş sikkeye rastladı. Çek Cumhuriyeti'nde şimdiye kadar bulunan en büyük erken ortaçağ sikke istifini açığa çıkardığının farkında değildi.

SON İÇERİKLER