Paleolitik mağara sanatının yeni bir yorumuna göre, tarih öncesi çağlarda dini ritüeller sırasında erkek ve kadınların parmakları kasten kesilmiş olabilir.

Cosquer mağarasındaki bazı kalıplar, parmakları olmayan eller tarafından yapılmış gibi görünüyor. ©Fanny Broadcast/Gamma-Rapho/Getty Images

Avrupa İnsan Evrimi Derneği'nin son toplantısında sunulan bir bildiride araştırmacılar, Fransa ve İspanya'da bulunan ve el siluetlerini tasvir eden 25 bin yıllık resimlere işaret ediyor. Bu baskıların 200'den fazlasında ellerde en az bir parmak eksik. Bazı durumlarda sadece tek bir üst segment eksikken, diğerlerinde birkaç parmak yok.

Geçmişte, bu parmakların yokluğu mağara resimlerini yapanların sanatsal ehliyetine ya da eski insanların donma gibi gerçek hayattaki tıbbi sorunlarına bağlanıyordu.

Ancak Vancouver'daki Simon Fraser Üniversitesi'nden arkeolog Prof Mark Collard liderliğindeki bilim insanları gerçeğin çok daha korkunç olabileceğini söylüyor. Collard, "Bu insanların doğaüstü varlıklardan yardım almak amacıyla yapılan ritüellerde parmaklarının kasten kesilmiş olabileceğine dair ikna edici kanıtlar var" dedi.

Bu alışkanlığın tek bir zamana ya da yere özgü olmadığını da sözlerine ekledi. "Pek çok toplum bugün parmakların kesilmesini teşvik ediyor ve tarih boyunca da bunu yaptı."

Fransa, Gargas mağarasındaki en yaygın el kalıbı motifinde (üstte) tüm parmaklar eksiktir (solda). ©L: Yoan Rumeau/CC; R: H. Wendel/Neanderthal Museum/Wikimedia Commons

Collard, Yeni Gine Dağlık Bölgesi'ndeki Dani halkını örnek gösterdi. "Oradaki kadınlar bazen oğulları ya da kızları da dahil olmak üzere sevdiklerinin ölümünün ardından bir ya da daha fazla parmaklarını kestirirler. Kesin inanç sistemleri farklı olsa da Avrupalıların da paleolitik çağda aynı şeyi yaptıklarına inanıyoruz. Bu uygulamanın rutin bir uygulama olmadığını ancak tarih boyunca çeşitli zamanlarda gerçekleştiğini düşünüyoruz."

Collard ve meslektaşları parmak kesme tezlerini ilk kez birkaç yıl önce yayınladılar, ancak parmakların kesilmesinin ilgili insanlar için felaket olacağını savunan diğer bilim insanları tarafından eleştirildiler. Elleri tam olarak çalışmayan erkek ve kadınlar, binlerce yıl önce hüküm süren zorlu koşullarla başa çıkamazlardı.