Birçok Afrika üniversitesinden bilim insanlarının yer aldığı genetik araştırmacılar ekibi, Sahra altı Afrika'da yaşayan modern yerli halkın tam dizilimli genomlarını analiz ettikten sonra çarpıcı sonuçlara ulaştı.

Aynı grupları inceleyen yakın tarihli bir başka çalışmada, birkaç farklı bireyde Neandertal DNA'sı olduğu düşünülen izlere rastlanmış ve bu da DNA'nın tam olarak nasıl oraya ulaştığı sorusunu gündeme getirmiştir. Daha önceki çalışma, son 15 yıldır gezegendeki genetik çeşitliliği kataloglayan ve halen devam etmekte olan 1000 Genom Projesi sponsorluğunda yürütülmüştü.

Bu anormal bulgu karşısında meraklanan yeni çalışmaya katılan genetik araştırmacıları, hepsi de Sahraaltı Afrika'da bulunan Etiyopya, Tanzanya, Botsvana ve Kamerun'da yaşayan 12 farklı popülasyondan 180 kişinin genomlarından örnekler aldı. Bu, 1000 Genom Projesi araştırmacıları tarafından kullanılandan çok daha kapsamlı bir örneklemeydi ve iddia edilen Neandertal DNA'sının dünyanın bu bölgesinde ne kadar yaygın olduğunu belirlemek için bu kadar çok veri toplamak gerekiyordu.

1000 Genom Projesi araştırmacıları Neandertal genomu ile Sahra altı Afrikalıların genomu arasındaki bağlantıyı keşfettiklerinde, ilk varsayım Neandertal benzeri genlerin bu insanların atalarına doğrudan, melezleşme yoluyla ulaştığı yönündeydi. Bu, ya Neandertaller ile modern insanların uzun zaman önce Afrika'da melezleştiği ya da 75 bin yıl önce Avrasya'ya göç eden modern insanların atalarının bir noktada Afrika'ya geri döndüğü ve Neandertallerden miras aldıkları genleri yerli nüfusa aktardığı anlamına geliyordu.

Bu senaryolardan herhangi biri bulguları açıklayabilecek olsa da, yeni çalışmaya katılan Afrikalı ve Amerikalı araştırmacılardan oluşan ekip farklı bir olasılığı değerlendirdi. Sahra altı Afrikalılarında bulunan Neandertal benzeri DNA'nın aslında uzun zaman önce modern insanlarda ortaya çıkıp çıkmadığını, ancak daha sonra Neandertallere geçip geçmediğini merak ettiler.

Modern Sahraaltı Afrikalı yerli DNA'sı üzerindeki çalışmalarını tamamladıklarında bu teoriyi destekleyen kanıtları çabucak buldular. Elde ettikleri veriler, inceledikleri her grubun bu Neandertal benzeri DNA'yı taşıdığını gösterdi; bu da bu genetik materyalin bölgede ortaya çıktığını ve başka bir yerden gelmediğini kuvvetle düşündürdü.

Bu öneriyi doğrulayan kanıtlar, araştırmacıların yaklaşık 120 bin yıl önce yaşamış bir Neandertal örneğinin DNA'sını analiz etmesiyle ortaya çıktı. Bu bireyin Sahra altı Afrikalılarında bulunanlarla eşleşen genetik materyale sahip olduğunu ve bu materyalin genomun Homo sapiens'ten miras kaldığı bilinen bölümlerinde yer aldığını buldular. Bu önemliydi, çünkü insan DNA'sının Neandertal genomuna 75 bin yıl öncesinden çok daha önce aktarıldığını gösteriyordu.

Neandertal DNA'sının daha rafine bir analiziyle araştırmacılar sonunda bu Neandertal'in toplam genetik mirasının yaklaşık yüzde altısının en az 250 bin yıl önce Avrasya'ya gelen eski modern insanlardan geldiğini keşfetti. Bu insanların Sahraaltı Afrika'dan geldikleri açıktı, çünkü Neandertallere aktardıkları genler bugün hala bölgenin yerli halkı arasında yaygın olarak bulunuyor.

Bu çığır açan araştırma projesinde ekip lideri olarak görev yapan Pennsylvania Üniversitesi Genetik ve Biyoloji Profesörü Sarah Tishkoff, "Bu çalışma, etnik ve coğrafi açıdan farklı popülasyonları insan genetiği ve genomik çalışmalara dahil etmenin önemini vurgulamaktadır" dedi.

İlginç bir şekilde, araştırmacılar bazı Sahra altı yerli popülasyonlarında gerçek Neandertal DNA'sına dair kanıtlar bulmuşlardır. Bu, 250 bin ve 75 bin yıl önce ters yönde seyahat eden atalarının yolunu tersine çevirerek, Neandertal genetik materyallerini yanlarında taşıyarak Avrasya'dan Afrika'ya seyahat eden insan atalarından miras alınmış olabilir.

Homo sapiens ve Neandertal kuzenleri yaklaşık 200 bin yıldır DNA'larını birbirlerine aktarıyor olsalar da, bu türler arası genetik karışımın pek de faydalı olmadığı görülüyor. Her iki türde de diğerinden miras alınan genetik materyal nihayetinde genomun kodlamayan bölümleriyle sınırlıydı ve bu da onu zaman içinde evrim tarafından ortadan kaldırılacağını garanti eden bir yola soktu.

Profesör Platt, "Bir Neandertal aleli (DNA dizisi) Neandertallerde harika çalışabilir, ancak onu modern bir insan genomuna yerleştirirsiniz ve sorunlara neden olur" dedi.

"Hem modern insanlar hem de Neandertaller yavaş yavaş kendilerini diğer grubun alellerinden arındırıyor," diye devam etti. "Neandertallerin atalarının modern insanların atalarından ayrılması ile bu diğer modern insanların Neandertal popülasyonlarına yeniden kazandırılması arasındaki yaklaşık 500 bin yıl içinde, o kadar farklı organizmalar haline gelmiştik ki, hala oldukça kolay bir şekilde melezleşebilmemize rağmen, melezler o kadar iyi çalışmıyordu, bu da farklı türler olma yolunda çok ilerlediğimiz anlamına geliyor."

Neandertal genetik mirasının yaklaşık yüzde 20'si, geçmişteki melezleşmelerin bir sonucu olarak insan genomu içinde korunmuştur. Ancak bu sadece geçici bir durumdur ve Neandertal DNA'sının kalan son izlerinin de insan gen havuzundan tamamen kaybolacağı bir zaman gelecektir. Bu noktada Neandertal kuzenlerimizin yok oluşu tamamlanacak ve bize onları hatırlayabileceğimiz eserler ve iskelet kalıntılarından başka bir şey kalmayacaktır.

Kaynak: Ancient Origins