İncil zamanlarının yüzde 1'iyle ilişkilendirilen gerçek morla boyanmış tekstil örnekleri, bu kutunun yapımından bin yıl önce Timna'da (Negev'de anekdot olarak Kral Süleyman'la ilişkilendirilen eski bakır madeni) bulundu.

Bununla birlikte, tornada oyulmuş ahşap kaptaki bu kumaşın aynı değerli kraliyet moru olduğunu söylemek için analiz edilmesi gerekmekte.

Kapağın altında, bir koyun yünü yığını ve kumaşın içine sevgiyle yerleştirilmiş 15 sikke vardı. Klein, analizden önce madeni paraların temizlenmesi gerektiğini belirtiyor: Bir kutuda 2.200 yıl boyunca paslanan sikkeler Klein ve nümismatist Gabriela Bijovsky ile birlikte temizlenip analiz edildi.

Murabaat'ın MS 136'da Bar Kochba isyanı başarısız olduğunda Romalılardan kaçan Yahudileri koruduğu bilinmekte. Klein, "Çoğu zaman, eski madeni paralar, onların tarihlenmesine yardımcı olan yazıtlar ve semboller taşır".

İsrail Eski Eserler Dairesi'nin Murabaat Kazıları başkanı Amir Ganor tahta kutuyu inceliyor. ©Yoli Schwartz, Israel Antiquities Authority

Yapılan incelemelerde sikkelerin hepsinin Mısır kralı Ptolemy VI tarafından basılan gümüş tetradrahmi olduğu görülmekte. Üçü MÖ 176-175'te basılmış ve en geç basılan sikke MÖ 171-170'e tarihlendirilmekte. Bu dönemde Makkabean İsyanı'nın başlamasıyla ilişkilendirilen Seleukos imparatoru Antiochus IV Epiphanes Yahudi karşıtı kararnameler çıkartmıştı.

Mısır, Yahudiye'yi yüzyıllar önce bir süre yönetmişti, ama kesinlikle bu sikkeler basıldığında değil. Ptolemy VI Mısır'da hüküm sürdüğünde, Judea da dahil olmak üzere Seleukos krallığı IV. Antiochus Epiphanes'in hükmü altındaydı.

IAA (Israel Antiquities Authority), sikkelerin birinin üzerinde Aramice yazıyla "Shalmai" adının ikincil olarak kazınmış lejant bulunduğunu söylemekte.

Oyulmuş kutunun içindekiler. © Dafna Gazit, Israel Antiquities Authority

Hellenistik rejim ile Haşmonaim hanedanlığı arasındaki mücadele sona ererken isyancıların Negev'e kaçtıklarına dair gerçek kanıtlara sahibiz. Şimdiye kadar buna dair hiçbir kanıt bulunamadı, bu yüzden keşif oldukça şaşırtıcı.

Kutunun içindeki gümüş sikkeler yün lifi ve mor kumaşla sarılmıştı. Bunun amacının sikkeleri saklayan kişinin kaçarken kutuda ses yapmasını önlemek olmalıydı. Bu teori aynı zamanda hazinenin saklanma şekline de uyuyor ve hatta sahibinin kaderi hakkında spekülasyon yapılabilir, çünkü hazine 2.200 yıl sonra hala oradaydı.

Klein, " Makkabean Kitabında Yahudilerin çöle kaçtığı yazıyor ve şimdi bunun doğru olduğunu kanıtladık" diyor. "Bu kesinlikle benzersiz bir keşif."

Dr. Naama Sukenik, İsrail Eski Eserler Kurumu'ndaki organik malzeme laboratuvarından yünlü kumaşı çıkarıyor. © Yaniv Berman, Israel Antiquities Authority

“O zaman doğruluk ve adalet arayan birçok kişi, orada yaşamak için çöle indi: onlar, oğulları, karıları ve hayvanları, çünkü kötülükler üzerlerine ağır bir şekilde baskı yapıyordu. Ve kralın memurlarına ve Yeruşalimde, Davud şehrinde bulunan birliklere, kralın emrini reddeden adamların çöldeki saklanma yerlerine indikleri bildirildi. Birçoğu onları takip etti ve onlara yetişti; karşılarında ordugâh kurdular ve Sebt günü onlara karşı savaşmaya hazırlandılar... ve karıları, çocukları ve sığırlarıyla birlikte yaklaşık bin kişi öldüler” (I Maccabees 2:29-37)

Laboratuvarda incelenen 2200 yıllık yün kumaş. © Yaniv Berman / Israel Antiquities Authority

Arkeologların eserlerin MS 136'da Bar Kochba isyanına ait olduğunu düşünmelerine rağmen yapılan incelemeler Haşmonaim dönemine ait olduğunu ortaya koymakta. Bu dönemde yaşanan isyan Makkabean tarafından Seleukos İmparatorluğu'na karşı yönetilen bir Yahudi isyanıydı ve Helenistik yaşam tarzlarının Yahudi yaşamı üzerindeki etkisiydi. İsyan MÖ 160-167 yılları arasında sürdü, ancak resmi olarak MÖ 134'te Makabilerin bağımsızlığını kazanmasıyla sona erdiği düşünülüyor.

Mağara kazısına önümüzdeki sezon yeniden başladığında daha da fazlasının bulunacağı umulmakta.

Kaynak: haaretz