Kemin İlçesi'nin Kyzyl-Oktyabr köyü yakınlarında bulunan Borombay sitesi, çeşitli dönemlere ait düzinelerce kurgan ve ritüel yapıları barındırmaktadır. Arkeolojik kompleks, erken Türk dönemine ve muhtemelen Türk öncesi Kenkol kültürü gibi daha eski kültürlere ait kurganları içermektedir. Keşif gezisi sırasında araştırmacılar iki büyük mezar alanını inceledi: Borombay-I höyüğü No. 39 ve Borombay-II höyüğü No. 8.

39 numaralı höyükte, çok sayıda taş tabakadan oluşan büyük bir katakomb mezar ortaya çıkarıldı. Antik çağda yağmalanmış olmasına rağmen, mezarda kemik parçaları ve seramik kaplar bulundu. Bu parçalar, kesin kronolojiyi belirlemek için radyokarbon tarihleme yöntemiyle incelenecek. Profesör Tishkin, bu tür katakomb yapılarının Rusya'nın Altay bölgesinde görülmediğini belirterek, Orta Asya tarihinin Türk öncesi dönemleriyle bağlantıları olduğunu öne sürdü.

Borombay-I'deki kurgan mezar yapısının taş katmanları. ©Altay ve Türk Çalışmaları Büyük Altay Araştırma ve Eğitim Merkezi, Altay Devlet Üniversitesi

Borombay-II'de, 8 numaralı höyük, insan kalıntıları bulunmayan büyük taşlardan oluşan oval bir halka şeklindeydi. Arkeologlar bu yapıyı, evinden uzakta ölen bir kişinin anısını simgeleyen sembolik bir mezar olan bir anıt mezar olarak yorumluyorlar. Bölgeden çıkarılan bir çömlek parçası ve iyi şekillendirilmiş bir taş tokmak, bu yapının ritüel niteliğini doğrulamaktadır.

Bu keşif, erken Türk toplumunda kadınların manevi ve toplumsal rollerine ilişkin değerli kanıtlar sunmaktadır. Bu döneme ait kadın antropomorfik heykeller son derece nadirdir ve bilinen örneklerin çoğu erkek savaşçıları veya hükümdarları tasvir etmektedir. Ritüel nesnelerin, özellikle de figürün elinde tuttuğu kadehin varlığı, kadınların göçebe topluluklar arasında dini törenlerde ve atalara tapınma uygulamalarında önemli konumlarda olduklarını göstermektedir.

Kayaya oyulmuş üç boynuzlu başlıklının yakın çekimi. ©Altay ve Türk Çalışmaları Büyük Altay Araştırma ve Eğitim Merkezi, Altay Devlet Üniversitesi

Araştırma ekipleri heykelin ayrıntılı fotogrametrisini gerçekleştirdi ve gelecekteki yayınlar için dijital bir 3D model oluşturdu. Nesnenin yüzeyinde, erken Türk döneminin taş işleme yöntemlerinde tipik olan dikkatli oyma ve cilalama izleri görülmektedir. Genel olarak, Borombay-I bölgesinde taş duvarlar ve ritüel yapılar dahil olmak üzere 41 arkeolojik özellik belgelenmiştir, ancak birçok höyük yol yapımı ve tarımsal faaliyetler nedeniyle hasar görmüştür.

Kazı çalışmalarının ardından, tüm hendekler yeniden dolduruldu ve doğal peyzajı restore etmek için çim ile kaplandı. Altay Devlet Üniversitesi ile Kırgızistan Ulusal Üniversitesi arasındaki işbirliği, Altay arkeologlarının Kırgızistan'da gerçekleştirdiği ilk sistematik saha çalışmasıdır. Gelecekteki keşif gezileri, Altay ve Orta Asya'nın eski halkları arasındaki kültürel ve kronolojik bağlantıları araştırmayı amaçlamaktadır.

Kırgızistan'ın Çui bölgesindeki Borombay arkeolojik kompleksinde bulunan, üç boynuzlu başlıklı bir kadını tasvir eden taş heykel. ©Altay ve Türk Çalışmaları Büyük Altay Araştırma ve Eğitim Merkezi, Altay Devlet Üniversitesi

Profesör Tishkin, “Borombay heykelinin keşfi, erken dönem Türk anıtsal sanatının incelenmesinde yeni bir sayfa açıyor” dedi. “Bu keşif, Büyük Altay ve Kırgız bozkırlarının göçebe halkları arasında paylaşılan sanatsal ve ritüel dünya görüşlerinin doğrudan arkeolojik kanıtını sunuyor.” Devam eden kazılar, bozkır geleneklerinde ilahi koruma veya göksel bağlantıları temsil edebilecek üç boynuzlu başlığın sanatsal ve ritüel anlamını deşifre etmeyi amaçlıyor.

Keşif ekibi, Chui Vadisi'nde daha fazla araştırma yapmak için daha uzun saha sezonları, ek fon ve dijital kayıt teknolojilerinin daha yaygın kullanımı gerekeceğini vurguladı. Kadın figürü, özellikle Orta Asya tarihinin oluşum döneminde kadınların manevi ve toplumsal yaşama katılımı konusunda, erken dönem Türk halklarının kültürel ve sembolik manzarasına ilişkin önemli bilgiler sağlayacaktır.

Kaynak: Ancient Origins