Tashtyk eserleri, Güney Sibirya. ©STJUHA / Shutterstock.com.

Mezarın “bilinmeyen bir İskit kültürü” ile anılmasının başlıca nedeni, İskit kelimesinin tek bir şeye atıfta bulunmamasıdır. Vinogradov bulunan eserlerden yola çıkarak, İskit teriminin kullanımını şu gerekçelere dayandırmakta; “belirli tunç silah stilleri, binicilik malzemeleri ve gerçek ile efsanevi hayvanları içeren sanata esas olarak geyikler, vahşi kedigiller, yırtıcı kuşlar, efsanevi grifonlar”.

Mezar odasında bulunan 'İskit üçlüsüne' özgü tunç geyik. ©Dmitry Vinogradov

İskit kültürüne ait altın geyik, MÖ 400 – 300, Cleveland Museum of Art.

Dr. Vinogradov, bu tek mezarda yaklaşık elli ceset bulunduğundan, bunun büyük olasılıkla birkaç nesil tarafından kullanılan bir "aile mezarı" olduğunu öne sürmekte. Tümülüsün içindeki toprağın rengi, alanın yüksek sıcaklıklara maruz kaldığını gösteriyor. Araştırmacılar, mezar cesetlerle dolduğunda ve daha fazla yer kalmadığında, mühürlendiğinden, ateşe verildiğinden ve yanmaya bırakılıp bir "kurgan" haline geldiğinden şüpheleniyorlar.

Asya bozkırlarında bulunan ve çoğunlukla Tagar kültürüyle (MÖ 8.-1. yüzyıl) ilişkilendirilen ve bu bölgede görülen kurgan tipi mezarlar, genellikle tek bir ceset, bırakılan eşyalar ve atlar içeren bir mezar odasının üzerine inşa edilmiş toprak bir tepecikten oluşur. 

Araştırmacılar, merkezi mezarı çevreleyen, iskelet kalıntılarını içeren on adet yanmamış mezar çukuru kazdılar. Sadece üç çukurda çanak çömlek ve ahşap mezarda bulunanla aynı tarzda olduğu tespit edilen tunç bulundu. Ekip, bu kurgan mezarın MÖ 2. veya 1. yüzyılın geçiş dönemi Tesini kültürü tarafından kullanıldığı sonucuna vardı.

Sibirya'da yakın zamanda keşfedilen 2000 yıllık mezarın bir tür kurgan mezar olduğu anlaşılıyor. Yukarıdaki kurgan tasarımı, birkaç bozkır kültürü arasında yaygındı.

Güney Sibirya'da Altay eteklerinde Pazırıkta bulunup MÖ 5. yüzyıla tarihlendirilen Pazırık kurganının yeniden canlandırması. ©M.A. Lobyrev

Tagarlar, Geç Tunç Çağı'ndan (MÖ 8. yüzyıl) MÖ 1. binyılın sonuna kadar havzada yaşadılar. O sırada, bilinmeyen nedenlerle, Tagarlar kuzeye, modern Krasnoyarsk şehrinin bulunduğu bölgeye taşındı. Vinogradov, Tagarların ölülerini genellikle tek tek kurganlara gömdüklerini ve bunun gibi toplu gömmelerin kültürün geç dönemlerinde gerçekleştiğini bildirmekte.

Vinogradov, Tesini kültürünün bu dönemde Orta Asya'dan gelen Tagarlar ve diğer popülasyonların karışımından ortaya çıktığını söylemekte. Ayrıca bu kurganda gözlemlenen eserler ve gömü yöntemleri nedeniyle arkeologlar, Tagar kültürünün son aşamasının "ayrı bir kültür olarak sınıflandırılması" konusunda ısrar ediyorlar. Bu kayıp kültürü anlatan Vinogradov, "benzersiz ve daha önce bildiğimiz her şeyden farklı" olduğunu söylemekte.

Stilize İskit tipi tunç mezar eşyaları. ©Dimitry Vinogradov

Kaynak: Ancient Origins