Altta üç basamaklı krepis üzerine oturan 11.50 metre yükseklikte ve bir kenarı 29.60 metre olan kare bir podium vardır. Podium anıtın bulunduğu yerdeki doğal kayanın tıraşlanması ve dört yanının işlenmiş kireçtaşı bloklarla cephelendirilmesi şeklinde oluşturulmuştur. Podium üst kısmda dorik bir friz ve saçaklıkla son bulmaktadır.

Podium üzerinde korinth düzenindeki bir tapınak görünümlü ve her bir kenarı sekiz sütunla çevrelenmiş peristasis yer alır. Bunun yüksekliği 11.50 metre civarındadır. Bunun da üzerinde eskiden pramidal bir çatının varlığı iddia edilmişse de 1998-2000 yıllarında yapılan araştırmalarda böyle bir çatının varlığını kanıtlayan bulgulara rastlanmamıştır. Aksine çatının olmadığını kanıtlayan bulgulardan biri de peristasis tabanında yağmur suyunu drene eden kanallardır. Bu haliyle Mustafa Kemal Atatürk için planlanan Anıtkabir projesini de etkilemiştir. Anıtkabir’in ilk tasarımında pramidal çatı varken bu çatı uygulanmamıştır.

Alttaki podiumu oluşturan doğal kaya kütlesinin güneyinde 7.50 x 4.50 metre boyutlarında ve 8.50 metre yükseklikte beşik tonozla örtülmüş bir mezar odası ilk kazılar sırasında bulunmuştur. Burada özgün haliyle bulunan kapaklı ve tek yönü işlenmiş lahit üzerinde dönemine uygun bezemeler vardır. Kapakta mezar sahibinin klineye uzanmış şekilde yontulmuş yüksek kabartma heykeli vardır. Bu lahit ve kapağı anıt inşa edildikten sonra bu odaya yerleştirilmiştir. Antik çağda lahitin ön yüzüne bir delik açılarak lahit soyulmuştur. 1930’lu yıllarda bulunan lahit 1963 yılında dönemin Efes Müze Müdürü Dr. M. Baran tarafından yerinden alınarak Efes Müzesi bahçesinde sergilenmek üzere taşınmıştır. 2023 yılına kadar yanında sütunla birlikte Efes Müzesinde sergilenen lahit aynı yıl İzmir Alsancak’taki İzmir Kültür Sanat Fabrikası’na taşınmıştır. Mezar anıtı büyük olasılıkla Makedonya Kralı Büyük İskender’in generallerinden ve onun ölümünden sonra Batı Anadolu’ya hâkim olan ve Hellenistik Dönem Efes Kenti’nin kurucusu Lysimakhos tarafından MÖ 300 civarında inşa edilmeye başlanmıştır. Ancak mimari bezemelerin tarihlendirilmesi ile mezar anıtının belki de Lysimakhos’un hemen öncesinde I. Antigonos Monophtalmos için planlandığı da ileri sürülmektedir…

Devamı; Aktüel Arkeoloji Dergisi 99. Sayı “Anadolu’nun Kültürel Zenginliği”