Hititlerde Büyü Ritüelleri

SISKUR/SÍSKUR ideogramıyla belirtilen majik (büyü veya sihir) ritüellere, kral ailesi ve üyeleri ya da halktan kişiler tarafından, ihtiyaç duyulması halinde başvurulurdu.

Boğazköy’de bulunan bir karaciğer modeli.

Tıpkı bayram ritüellerinde olduğu gibi majik ritüeller de Luwi, Hurri, Hatti, Mezopotamya gibi farklı kökenlidir. Hurri-Luwi ve hatta Kuzey Suriye ve Mezopotamya kültürlerine ait ögeleri bünyesinde barındıran Kizzuwatna kökenli ritüeller, Hitit majik ritüel korpusu içinde önemli bir yer teşkil eder. Her bir ritüel kendine has özellikler taşımakla birlikte, genel bir tanımla ritüellerin çivi yazısı ile kil tablete şu formda yazıldığını söyleyebiliriz:

  • Ritüeli icra eden kişinin adı, geldiği yer, ritüelin amacının yazıldığı ya da ritüeli icra eden kişinin adına hiç yer verilmeden yalnızca ritüelin amacının yazıldığı giriş kısmı.
  • Ritüelde kullanılacak malzemelerin listesi.
  • Ritüel eylemler ve bu eylemlere eşlik eden inkantasyonlar (büyülü sözler).
  • Giriş kısmında yer alan bilgilerin tekrar edildiği ve ritüelin kaçıncı tableti olduğu ya da bitip bitmediği konusunda bilgiler içeren kolofon.

Majik ritüeller içinde “ak büyü” ve “kara büyü” ayrımı yapılmaktaydı. Kişiye zarar veren “kara büyü”nün yapılmasının yasak olması nedeniyle Hitit arşivlerinde kara büyü metinlerine rastlanmaz.

Ritüel metinlerde uygulanan majik hareketler arasında, olumsuzlukları toprağa ve yeraltına çivileme/sabitleme, gömme, olumsuzlukların bir nesneye aktarılması ve söz konusu nesnenin uzaklaştırılarak ya da tamamen yok edilerek kişiden uzaklaştırılmasının sağlanması, kil, yün, metal ya da içyağından objeler yapıp yakma, çeşitli nesneleri kırarak kötülükleri ortadan kaldırma, ritüel sahibinin üzerine su, yağ ya da bal serpme gibi eylemler yer alır.

Söz konusu ritüeller, tanrılar ve insanlar arasında bir iletişim aracı olarak görülmekteydi ve bu nedenle söylenen inkantasyonlar, yapılan majik eylemler kadar önemli bir yer tutar. Yeraltı güçlerine karşı yapılan bir ritüel metinde “dil bir köprüdür” ifadesiyle Hititler konuya kendi bakış açısını göstermektedir. Bu yolla tanrılarla iletişim kurma amaçlanmıştır. Buna ek olarak inkantasyonlar, sözlerin gücünü kullanarak, benzer benzeri tedavi eder ilkesini gerçekleştirmek amacıyla kullanılmaktadır. Örneğin aile içinde çıkan anlaşmazlığı ortadan kaldırmak için icra edilen bir ritüelde, ritüel icraatçısı yaşlı kadın balığı iki ritüel sahibinin üzerinde döndürür ve ‘bu balığın denizden uzaklaştırıldığı gibi, şimdi o günlerdeki diller ve lanetler uzaklaşsın’ der ve balığı ocağa atar. Bu yolla balık ile aile üyelerinin kavga ettiği gün söylenen sözler arasında benzerlik kurularak o gün söylenen kötü sözlerin etkisinin ortadan kaldırılması amaçlanmıştır.

Ritüellerin hangi durumlarda yapıldığına bakacak olursak kısaca şu gibi başlıklar ortaya çıkar: Kara büyüye karşı icra edilen ritüeller, yapılar ile ilişkili ritüeller, arınma ritüelleri, hastalığa karşı yapılan ritüeller, hamilelik ve doğumla ilişkili ritüeller, kişiler arası ilişkiler için yapılan ritüeller, suç işlenmesi durumunda yapılan ritüeller, ölüm ritüelleri, ordu, savaş ve düşmanlarla ilişkili ritüeller, yemin ritüelleri, olumsuz fal ve kehanete karşı yapılan ritüeller, tanrıları çağırma ritüelleri.

Aktüel Arkeoloji Dergisi 74. Sayı “Hititler ve Hattuşa”

EN ÇOK OKUNANLAR

Tarlada Yürüyüş Yapan Kadın 2150 Gümüş Sikke Buldu

Prag'ın güneydoğusundaki Kutnohorsk kentinde tarlada yürüyüş yapan bir kadın, çiftçilik faaliyetleri sırasında yüzeye çıkan birkaç gümüş sikkeye rastladı. Çek Cumhuriyeti'nde şimdiye kadar bulunan en büyük erken ortaçağ sikke istifini açığa çıkardığının farkında değildi.

SON İÇERİKLER