Su yatağı veya hendek olarak isimlendirilen alan içerisinde Neolitik Dönem için nadir ve özgün olan yay, mızrak gibi ahşap aletler ile yatağın hemen kenarında 1.13 metre ve 1.35 metre uzunluklarında iki adet ahşap kürek tespit edildi. Büzülmüş (Hoker) pozisyondaki gömütler ile urneler (kremasyon mezarlar), Yenikapı’da Neolitik Dönem ölü gömme uygulamalarını anlamamızı sağlayan önemli buluntulardır.

©İstanbul Arkeoloji Müzeleri

Yakıldıktan sonra insan kemiklerinin gömülmesi, yerleşim alanının yaklaşık 100 metre doğusunda, balçık altında, ortaya çıkarılan 7 adet urne ile temsil edilmektedir. Daha önce Anadolu Neolitiği’nde bilinmeyen urne tipi kremasyon mezarların ortaya çıkarılması, arkeolojik açıdan önemlidir. Yaklaşık olarak kuzeybatı-güneydoğu doğrultulu bir hat üzerinde sıralanmış urneler, ip delik tutamaklı, aynı formda, farklı boyutlarda, siyah renkli hamurlu, kısmen iyi açkılıdır.

10 bin yıllarında, Orta Anadolu platosunda başlayan Neolitik yaşam, Marmara Bölgesi’ne, gelişim süreci tamamlandıktan sonra, MÖ 7000 yıllarında gelmiş ve buradan da Balkanlar’a ve Avrupa içlerine aktarılmıştır (Özdoğan 2007). İstanbul’un Avrupa yakasında Tarihi Yarımada’daki Yenikapı Neolitik Yerleşmesi bu sürecin gözlemlendiği önemli bir merkezdi. Yenikapı Neolitik Dönem yerleşmesi, Fikirtepe ve Pendik yerleşmeleri gibi kıyı yerleşmesidir. Kazı ve arkeometri çalışmalarının süregeldiği Yenikapı Neolitiği’nin bugün gelinen nokta itibariyle,  Fikirtepe Kültürü yerleşmeleri gibi basit balıkçı-avcı köy topluluklarından çok daha gelişkin olduğu söylenebilir. Yerleşme içerisinde ve yerleşmenin doğusunda yer alan balçık içinde bulunan tahıl kalıntıları, sığır, koyun, keçi gibi hayvanlara ait kemikler, balık kemikleri, kalıcı konut kavramı, çanak çömlek ve çakmak taşı alet teknolojisi, kemer tokası gibi eşyalarının varlığı Neolitik kültür kavramını eksiksiz karşılamaktadır.

İlk incelemeler ve gözlemler çerçevesinde, Yenikapı Neolitiği’nde açığa çıkarılan ölü gömme uygulamalarını yansıtan kalıntılar, bölgenin Neolitikleşme sürecinin anlaşılmasına önemli katkılar sağlayacaktır.

Kaynak: Aktüel Arkeoloji Dergisi “Anadolu Başkentleri”