Antik Çağda, özellikle Hellenistik ve Roma İmparatorluk dönemleri boyunca kendi bölgesine adını vermiş, kozmopolit nitelikte büyük bir metropolis olan Kibyra’da; dört farklı dilin konuşulduğunu, kentin demir işlemeciliğinde ünlü olduğunu antik coğrafyacı Strabon’un kent hakkındaki anlatımlarından biliyoruz. Kibyra’da on yedi yıldır sürdürülen arkeolojik kazı ve araştırmalar sonucunda ise kentte temel ekonomik faaliyetler olarak; tarım ve hayvancılığın yanı sıra seramik kap kacak, tuğla, çatı kiremidi, su künkü üretiminin, dericiliğin, cam üretiminin ve tıbbi ilaç yapımının ileri seviyede olduğu tespit edilmiştir. Antik kaynaklardan edinilen bilgiye göre; ilki MS 23 yılında, ikincisi ise MS 417 yılında olmak üzere, kentte iki büyük deprem felaketi meydana gelmiştir. Nitekim arkeolojik kazılardan elde edilen veriler, bu iki depremin kentte büyük yıkıma ve zarara neden olduğunu, sonrasında ise özellikle kentin kamusal alan ve yapılarında yeniden inşa ve tadilatlar yapıldığını göstermiştir.

Kibyra kent merkezinin doğudan batıya  havadan görünümü ve Nymphaion'un diğer anıtsal kamu yapılarına göre konumu.

Kibyra Agora’sı stadion ile tiyatro arasındaki düzlük alanda konumlanmaktadır. Üst üste üç teras halinde ve dikdörtgene yakın bir planda düzenlenmiştir. İlk iki teras ticari, üçüncü teras ise sosyal, kültürel ve dini bir toplanma alanı ve meydan işlevinde kullanılmıştır. Antik dönemde agoralarda halkın alışveriş yaptığı dükkânlar, dinlendikleri veya sohbet ettikleri sütunlu galeriler bulunmaktaydı. Kibyra Antik Kenti’nin agorasında da yapı boyunca uzanan bir sütunlu cadde ve bunun her iki kenarında stoa ve dükkânlar açığa çıkarılmıştır. Doğu Roma İmparatorluk Dönemi içlerinde (olasılıkla MS 5. – 6. yüzyıllarda) kent, Agora merkezli olarak küçülmüş ve Agora’nın teras duvarları devşirme mimari elemanlarla kuvvetlendirilerek bir sur duvarı işlevi kazandırılmıştır. İçeri giriş ise sonradan sura eklenen kapılarla sağlanmıştır. Böylece Roma İmparatorluk Dönemi Agora yapısı, MS 417 depreminden hemen sonra Geç Antik Çağ kentinin surla çevrelenmiş merkezi olmuş yani bir nevi “kale kente” dönüşmüştür…

Devamı; Aktüel Arkeoloji Dergisi 96. Sayı “ Bir Keşfin Hikayesi “