Perslerde Propaganda

Tarihin güçlü imparatorluklarının kullandıkları en etkin idare yöntemlerinden biri propagandadır. Bu yöntemi kullanmanın ilk yolu sanatsal ürünlerden geçer. Sanat ve bir idare aracı olarak propaganda birbiriyle yakından ilişkilidir. Her ikisi de yaratılmış ideolojilerin ifadeleri olarak belirli bir kültürel bağlamda ve kesin bir siyasî gündemi desteklemek için kullanılmışlardır.

Daskyleion'dan yeni bir kabartma

İlk Çağda okuryazar kesimin az olduğu düşünüldüğünde sanat eserlerindeki semboller ile Kral tarafından verilmek istenen mesaj kolaylıkla halka iletilmiştir. Bu bağlamda, sanat eserinin yerleştirildiği yer, eserin dili ve tasviri belirlenirken verilmek istenen mesajın hangi hedef kitleye yönelik olduğu önem kazanır. Yazınsal belgeler, kabartmalar, kraliyet mezarları, diğer mimari unsurlar ve sanat eserleri kraliyet propagandasının başlıca araçlarıdır.

Pers İmparatorluğu İran'dan başlayarak Mısır ve Hindistan'dan Trakya'ya kadar geniş bir coğrafyada hüküm sürmüştür. Persler İlk Çağın süper gücü olarak tarihe adlarını yazdırırken uyguladıkları başarılı propagandanın kaynağı bütünleşme ve uyuma dayalı çok kültürlü büyük bir imparatorluk fikrine dayanmaktadır.

Pers siyasetinde propaganda yöntemleri Assur etkileri taşımaktadır. Assurlular'dan farklı olarak Persler, imparatorluğun uluslararası doğasına ve iç uyumuna odaklanmışlardır. Bu nedenle hoşgörü ve çoğulculuğa saygı politikası izlemişler, genellikle yok etmeye değil, önceden var olan kültürleri özümsemeye, kullanmaya veya yeniden şekillendirmeye çalışmışlardır.

Propaganda Pers Kralı için ideolojisini yayma ve fikirlerini halka açık bir biçimde iletme aracıydı. Halk propaganda içinde gizlenen semboller ile ikna edilmeye çalışılırdı. Ayrıca Persler'in propaganda anlayışlarının temelinde öncelikle imparatorluğun reisi olarak Kral'ın kendini ve Tanrı'yı övmesi yer almaktaydı: "Ahura Mazda'nın lütfuyla Kral olan "Büyük Kral" (…)"

Behistun yazıtı ve kabartması

Pers İmparatorluğu'nun yazınsal siyasî propaganda araçlarından en eskisi Pers Kralı Büyük Kyros'un Babil'i fethetmesi üzerine hazırlanan silindirdir. Akadca olarak kaleme alınan bu metinde Babil'in baş tanrısı Marduk tarafından Babil halkına barış ve düzeni getirmek üzere seçilen Kyros'tan övgülerle bahsedilmektedir. Kyros tarafından Yeni Babil İmparatorluğu'nun toprakları Pers İmparatorluğu'na dâhil edilmiştir. Buna rağmen Kyros, silindir üzerindeki yazıdan anlaşıldığı üzere Babil halkı tarafından onlara saygı duyan tapınaklarını, şehir surlarını onaran bir hayırsever olarak görülmektedir.

Kyros silindiri

Behistun yazıtı Dareios I'in siyasî bir övünme örneği olarak propaganda politikasının bir ürünüdür. Merkezi bir yol ağı üzerinde yer alan tepede kireçtaşı bir kayalık üzerine işlenmiştir. Yazıt Eski Farsça, Elamca ve Akadca olmak üzere üç dilde yazılmıştır. Yazıya Kralı Tanrı katında betimleyen ve boyunduruğu altındaki halkların gösterildiği bir kabartma eşlik eder. Tanrı Ahura Mazda'nın merkezdeki betiminin altında, iri ve güçlü görünüşü ile Kral Dareios, sol ayağının altında tahttan indirdiği rahip Smerdis'in mağlubiyetini işaret ederek yeni tebaasını selamlamaktadır. Metinde, Dareios I'in soy ağacını anlatan kısa bir girişten sonra Kambyses II'nin ölümünün ardından Dareios I'in İmparatorluk içindeki ayaklanmaları bastırmak için yaptığı savaşlar ve tahta geçme süreci anlatılır.

Devamı; Aktüel Arkeoloji Dergisi 87. Sayı, “Antik Dönemde Propaganda”

EN ÇOK OKUNANLAR

Köpeğini Gezdiren Çocuk Roma Dönemine Ait Altın Bilezik Buldu

11 yaşındaki bir çocuk, İngiltere'nin Batı Sussex bölgesindeki Pagham yakınlarındaki bir tarlada nadir bulunan altın bir Roma bileziği keşfetti. Romalı askerlere kahramanlıklarından dolayı verilen armilla tipi süslü bir bilezik olan ve MS.1. yüzyıla tarihlenen bilezik, 300 yıldan daha eski bir altın obje olarak, bir adli tıp soruşturmasında resmi olarak hazine ilan edildi.

SON İÇERİKLER