Gömü içindeki kaplumbağa kürek kemikleri. ©Kavuşan Höyük Kazı Arşivi

Silo içindeki kaplumbağa kabuklarının tamamının, insan iskeletlerinin çevresinde ters dönmüş bir vaziyette ele geçmeleri, kaplumbağaların bir ölü gömme geleneği ya da kültle ilişkili olarak parçalandıktan veya yenildikten sonra mezara bırakılmış olduklarını düşündürür. Kaplumbağa kemikleri üzerinde kesik izlerinin de saptanması bu kesme işini destekler niteliktedir. Özellikle kasların bağlandığı kalça ve göğüs kemerlerinde saptanan çok sayıdaki kesik izi, hayvanlardan etin alınabilmesi için büyük bir çaba sarf edildiğini işaret eder. Ayrıca, kaplumbağaların lades kemiğini andıran ‘V’ şeklindeki kürek kemiklerinin gömü içinde belirgin bir şekilde bırakılması da kayda değer bir durumdur. Nitekim çevre halkıyla yapılan görüşmeler, bu kemiklerin çocukların boynuna ya da omuzlarına ‘nazarlık boncuğu’ gibi asılarak onları nazardan koruduklarına inanıldığı ve bu inancın bazı köylerde 5-10 yıl öncesine kadar bile uygulandığı bilgisini ortaya çıkarmıştır.

Gömüden çıkan yumuşak kabuklu kaplumbağa kalıntısı. ©Kavuşan Höyük Kazı Arşivi

Dünyanın birçok bölgesinde erken çağlardan itibaren besin ve tedavi amaçlı kullanılan bir hayvan olmasının yanı sıra şans getiren, kötülükleri uzaklaştıran ve en önemlisi de uzun yaşamı temsil eden bir hayvan olarak bilinen kaplumbağa, Anadolu insanının evine, arabasına, yeni doğan bebeğinin beşiğine asılmış, bazı kemikleri amulet şeklinde kullanılmıştır.

Silo içinin açılışı. ©Kavuşan Höyük Kazı Arşivi

Uzun ömürlü oluşu, kendi evini sırtında taşıması, küçük ama kuvvetli çene yapısı nedeniyle çok güçlü oluşu ona sıra dışı anlamların yüklenmesine neden olmuştur. Efsanelerde sonsuz yaşamın, gücün ve aklın simgesi olan kaplumbağanın gerek Kavuşan Höyük’teki 2600 yıllık silo içi gömüdeki varlığı gerekse günümüzde evlerimize koyduğumuz kaplumbağa biçimli süs eşyalarındaki veya kullandığımız takılardaki izleri, devam eden sembolik anlamları dikkate alındığında çıkış noktasının hep aynı olduğunu gösteriyor.

Silo içi. ©Kavuşan Höyük Kazı Arşivi

Kaynak: Aktüel Arkeoloji Dergisi “Anadolu’nun Zenginliği”