Antikitenin en erken devirlerinden itibaren fikirlerde kendi lehlerine büyük ölçekli değişimler yaratmak amacıyla belirli sanatlarda uygulanan belirli tekniklerin izleri sürülebilir. Diğer bir değişle propaganda ve sanat, tarihin her döneminde insanların diğer insanları inandırmak, kendi görüşlerini ve ideolojilerini geniş kitlelere duyurmak/göstermek/kabul ettirmek için kullandıkları iki temel araç olmuştur. Bu yazıda pek çok boyutu ve şekli olan, yüzyıllar boyunca değişip gelişerek günümüze kadar gelen propaganda araçlarından ‘sadece’ seçili kültür ve tarihsel kişiliklerin uyguladıkları savaş ve siyasi propaganda yöntemlerine dair -Bronz Çağı’ndan Caesar dönemine değin- genel bir bakış sunulmaya çalışılacaktır.

Gaius Julius Caesar

Antikitenin erken dönemlerinde hükümdarların savaşı desteklemek için uyguladıkları ilk propaganda yöntemlerden biri dini iknaaydı. Her uygarlığın ve kent devletinin egemenlik alanı, kendi tanrıları, kültürü ve sosyal hiyerarşisi vardı. Temel gelir kaynakları tarımsal ve endüstriyel üretim kadar ticaret ardalanlarıydı. Birbirleriyle daima rekabet eden uygarlıklar ve kent devletleri arasında savaş kaçınılmazdı. Sümer, Mısır, Asur ve Babil gibi eski uygarlıkların gelişim sürecinde kamu yapıları, büyük tapınaklar ve anıtsal heykeller devlet eliyle inşa edilen mimari propaganda sanatının önemli sembolleri haline geldi. MÖ III. binde Eski Sümer kent devletlerinde halklar birbirleriyle savaşırken aynı zamanda kentlerin baş tanrılarının da birbirleriyle savaştığına inanılırdı. Ancak zaman içinde tanrı adına yapılan savaştan kral adına savaşa geçildi. Eski Krallık Dönemi’nde (2613-2181) Mısır firavunları tanrıların yeryüzündeki oğulları ve temsilcileri sıfatıyla uyguladıkları kişiselleştirilmiş propaganda yöntemleriyle kendi planlarını tasarlarken propagandanın ikonografisini de değiştirdiler. Dindarlığıyla ön plana çıkan halka kendilerinin prestij ve hanedanlıklarının meşrutiyetlerini göstermek amacıyla devasa piramitler, tapınaklar ve saraylar gibi devasa inşa faaliyetlerinin yanı sıra monümentalden insani boyutlara evrilen sphenks, tanrı atribüleri olan hayvan, hayvan-insan, tanrı/firavun heykelleri ve obeliksler gibi anıtsal yapılar ve sanat eserleriyle kentlerini süslediler. Öyle ki, XIX. Hanedanlığın önde gelen firavunlarından II. Ramses, Hitit kralı II. Muvatalli ile Suriye’nin hakimiyeti için yaptığı Kadeş Muharebesi’nin anısına savaşın tasvirini ve ilgili propagandik yazıları Tell Asmar’daki Abu Simbel Tapınağı’nın duvarlarındaki kabartmalarda resmetti.