Tuşpa’nın yaklaşık 57 kilometre kuzeydoğusunda, Tuşpa kadar olmasa da büyük ve etkileyici bir kalenin bulunması ve daha da önemlisi böyle bir projeye ihtiyaç duyulması vurgulanması gereken noktalardan biridir. Bu kale bilinen adıyla Körzüt Kalesi’dir.

Kale, Van ili, Muradiye ilçesinin yaklaşık 9 kilometre güneyinde, Uluşar (Körzüt) Mahallesi sınırları içinde yer almaktadır. Van Gölü kapalı havzasının en büyük ovalardan birisi olan Muradiye Ovası’nın güneydoğusunda, Beydağı’nın ovaya doğru yayılan kuzey-güney doğrultulu bazalt kayalık bir yükseltisi üzerinde inşa edilmiştir.

Sitadelin güneybatısında ortaya çıkarılan ante duvarlarına sahip kareye yakın planlı yapı

Yörede Pertak olarak da bilinen Körzüt Kalesi konumu, büyüklüğü, mimarisi ve yazıt potansiyeli itibariyle ön plana çıkmaktadır. Ovada yer alan verimli araziler ile Urartu’nun batıya ve İran üzerinden doğuya açılan yollarına hâkim konumuyla ekonomik ve askerî açıdan önemli bir idari merkez konumundadır. Yaklaşık 3,5 hektar ölçülerindeki Sitadel (320 x 110 metre), 1,8 hektarlık Aşağı Yerleşim (150 x 120 metre) ve 2 hektarlık Nekropol (205 x 90 metre) alanlarından oluşan kale ortalama 8 hektarlık bir alanı kaplamaktadır. Saraya ait mekanlar ile tapınak ve depo odalarından oluşan ciddi bir yapı stoğuna sahiptir. Sitadele ait sur duvarlarındaki taşların boyutu ve inşa teknikleri açısından sahip olduğu etkileyicilik, kalenin önemini açıkça göstermektedir. Taş işçiliği ve inşa tekniği açısından da uzmanlaşma net olarak görülebilmektedir. Kale çevresindeki köylerde çok sayıda yazıtlı ve yazıtsız taş blok tespit edilmiştir. Çoğu Van Müzesine taşınmış blokların Körzüt Kalesi’nden götürülmüş olma olasılıkları bir hayli yüksektir.

Urartu araştırmalarının önde gelen bilim insanları tarafından araştırılan kale, C. Burney ve T. Tarhan - V. Sevin’nin yüzey araştırmalarının yanı sıra A. Dinçol, M. Payne- N. Başgelen ve M. Salvini’nin dilbilimsel araştırmalarına konu olmuştur. Yazıtlar, kale mimarisi ve inşa teknikleri üzerine olan değerlendirmeler, kalenin Urartu’nun ilk dönem kalelerinden biri olduğu ve kalenin kral Minua (MÖ 810-780) tarafından inşa edilmiş olabileceği üzerinedir…

Devamı; Aktüel Arkeoloji Dergisi 97. Sayı “Ötzi’den Herakles’e”