Aktüel Arkeoloji Dergisi 85. Sayı “Öte Dünya, Kült ve Tarikat”
İnsanoğlunun anlamlandıramadığı doğa olayları, doğumlar, ölümler, felaketler, hastalıklar zamanla ortak korkuları, ortak çaresizlikleri ve kaygıları ortaya çıkartmış; insanların karşısında aciz kaldıkları olaylarla başa çıkma, bunlardan kurtulma çabası onları doğaüstü güçlere ve kutsal varlıklara yönlendirmiştir.
- Yazar : Aktüel Arkeoloji
- Tarih : 2022-03-31 10:00:09

İnsanların doğayla mücadelesi ve doğa olaylarını anlamaya başlaması, çok tanrılı inanışları doğurmuş ve şekillendirmiş; böylece zaman içinde inanç sistemleri oluşmaya başlamıştır. Tanrılar ve tanrıçalar aynı insanlar gibidir: yerler, içerler, üzülürler, sevinirler, kavga eder, savaşır, aşık olur evlenirler, yeni doğumlarla soylarını genişletirler... İnanma ihtiyacı ile birlikte insanların hayatında zamanla daha fazla yer kaplamaya, onların toplumdaki statüsünü bile belirlemeye başlarlar. Ayrıca bu ihtiyaç artık insanoğlu için bir varoluş sebebidir ve insanoğluna önemli görevler yüklemiştir.
Kaygıları, hayattaki belirsizliklerin bitimsizliği ve arzularına ulaşma umuduyla inandıkları, saygı-sevgi duydukları tanrı ve tanrıçalara karşı önemli görevler edinmişlerdir. Suçlar ve günahlar da oluşunca insanların bilerek ya da bilmeden yaptığı hatalar tanrıları öfkelendirmiştir. Başlarına gelen talihsizlikleri, hastalıkları birer ceza olarak algılayanlar, tüm günahlarından kurtulmak, arınmak, tanrıları hoş tutmak için ritüeller gerçekleştirmişlerdir. Tanrılar için ziyafetler hazırlamış, eğlenceler düzenlemiş ve onları hoş kokularla karşılamış ve göndermişlerdir.
Binlerce yıllık bir süreçte insanlar, toplumlar, kültürler önemli değişiklikler yaşamış ancak eski inanışlar kaybolmamış, en önemli tanrılar isim değiştirerek ve hatta kişi isimlerinde yeniden hayat bularak tapınım görmeye devam etmiştir. Zamanla devletlerin resmi dini haline gelen inanç sistemleri, aynı sistem içinde farklı grupları, tarikatları ve cemaatleri yaratmış; insanlığa ışık olma, yol gösterme gayesinde olan ruhani liderlerin yanı sıra üstün konuşma yetenekleri ve ikna kabiliyetleri, hile düşkünü kıvrak zekaları ve sahte mucizeleriyle peşlerinden sürükledikleri çaresizleri duygusal, maddi ve cinsel açıdan sömüren din simsarlarını ve şarlatanları da çıkarmıştır.
Eskiçağlardan beri süregelen bu inançların izleri günümüzde hayatın her alanında görülmektedir. Kuşkusuz hayat var oldukça da her birey kendince doğruya, iyiye, güzele, çareye, ölümsüz ruha ve sevgiye ulaşmak için yine kendi maneviyatı, kendi arzularına cevap vereceğine inandığı kutsalı ya da yönteminin peşinde koşulsuz şartsız bir inançla gidecektir. Arkeologlara, tarihçilere, mitologlara ve teologlara düşen ise günümüze kalan bu soyut ve somut dini mirasın ve maneviyatın izlerini yakalamak olmuştur.
Devamlılığı olan, farklı kimliklere bürünüp özünde aynı kalan inanç, şenlik, ritüel, tarikat ve öğretiler için...
İyi okumalar
EN ÇOK OKUNANLAR
Kültepe Kazılarında Yeni Buluntular
Kültepe-Kaniş kazılarında Eski Tunç Çağı'na tarihlenen Kültepe'ye özgü 4300 yıllık 10 yeni alabaster (gypsum) idol bulundu.
Prof. Dr. Jale İnan
Antalya’da Bir Arkeoloji Çınarının Gölgesinde
Ülkemiz ama özellikle Antalya arkeoloji camiası 2014’ün 1 Şubat’ında 100 yaşına basan Türkiye’nin ilk kadın arkeologu Jale İnan’ı bir kez daha andı. 26 Şubat 2001’de aramızdan ayrılışının ardından onlarca yıl geçmesine rağmen Jale Hoca hiç unutulmadı.