Türk Müzeciliği ve Deprem

Türk müzeciliği iki asra yaklaşan tarihinde birçok afetle ve olağanüstü durumla karşılaşmıştır. 06.02.2023 tarihinde meydana gelen ve on bir vilayeti etkileyen Kahramanmaraş merkezli depremler ise Türk Müzeciliği için yeni ve en son sınav olmuştur.

Türk müzelerinin depreme ilişkin tedbirleri, öncelikle müze yenileme çalışmalarıyla ele alınmıştır. Son yirmi yılda Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı 163 müze neredeyse tamamen yenilenmiştir. Yenilenen müzelerin tamamında depolarda ve teşhirlerdeki tedbirler, deprem öncelikli olarak ele alınmıştır. Evvela yeni inşa edilen ve yenilenen müzelerin depoları birçok doğal afete dayanaklı olacak biçimde son teknoloji akıllı sistemlerle yapılmıştır. Bu müzelerin teşhirlerinde kaidelerin ve eserlerin deprem esnasında yerlerinden oynamaması ve üzerindeki eserlerin düşmemesi için çeşitli sabitleyiciler kullanılmıştır.

Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün Afet Acil Durum Eylem Planı 2021 yılında güncellenmiştir. Depreme yönelik acil durum eylem planı, önce en yakın müzeden afet bölgesine ulaşmak, sonra müzede güvenliği sağlamak, ardından müze içi hasar tespiti yapmak, akabinde sırasıyla dünya miras listesinde bulunan alanların, ören yerlerinin, kazı alanlarının ve tescilli kültür varlıklarının hasar tespitini yapmak olarak belirlenmiştir.

Afet Eylem Planına göre ilk adım müzeye ulaşmaktır. Müzeye ulaşacak görevliler, iletişimin kesilmiş olacağı, yiyecek, içecek ve benzeri temel gıdalara ulaşılamayacağı ve müzenin yıkılmış olması ihtimaline karşı enkaz altında kalmış eserleri kurtarabilmek için ihtiyaç duyulacak eşyanın bulunamayacağı ön kabulüyle yanlarına iaşe ve kurtarma çalışmaları için gerekenleri alarak yola çıkacaktır.

Müzeye ulaşan görevliler mümkün olan ilk anda Genel Müdürlükle irtibata geçecek, müzenin ve eserlerin durumuyla ilgili ilk bilgileri verecektir. İşgal, savaş, afet ve benzeri durumlar, hırsızlık ve yağma için uygun koşullar oluşturan zamanlar olduğundan müzede ilk olarak her türlü kötü ihtimale hazırlıklı olabilmek için güvenlik tedbiri alınacaktır.

Ardından hasar tespiti yapılacak, hasar tespitinden sonra eser güvenliği için müze vitrinlerindeki eserler toplanacak ve güvenli bir şekilde depolanacaktır. Müzenin eserlerin korunması için güvenli olmaması durumunda ise eserlerin tahliyesi planlanacak ve Genel Müdürlükten alınacak izinle eserlerin nakli gerçekleştirilecektir.

Müze içi görevler tamamlandıktan sonra varsa bölgede bulunan Dünya Miras Listesi’ndeki alanlardan başlanarak ören yerleri, kazı alanları ve nihayet kimin mülkiyetinde olursa olsun tescilli kültür varlıklarının durumu tespit edilecektir. Elbette kültür varlıkların tamamının tespitini yapmak yalnızca müzenin sorumluluğunda değildir ve bu aşamada Genel Müdürlüğün diğer dairelerinden ve başta Koruma Kurulları olmak üzere ilgili taşra teşkilatından destek alınacaktır. Bu yapılan ilk tespit olarak değerlendirilecektir.

06.02.2023 tarihli depremlerde Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel müdürlüğünün tüm çalışmaları, ilk andan itibaren acil durum eylem planına göre gerçekleştirilmiş ve plan başarılı bir şekilde uygulanmıştır.

Deprem olduğu anda hangi müzenin hangi müzeye gideceği önceden bilindiği için depremden çok kısa bir süre sonra ilgililer yol çıkmış ve sabahın ilk ışıklarıyla birlikte afet bölgesindeki tüm müzelere ulaşılmıştır. Bununla birlikte afet bölgesindeki personellerin büyük çoğunluğu da ilk iş olarak müzelerine koşmuş ve ilk bilgiler kendilerinden alınabilmiştir. Ayrıca enkazdan çıkan İl Kültür ve Turizm Müdürü de evi yıkılan güvenlik görevlisi de görevlerini en iyi şekilde yapma gayretiyle ve fedakârca müzelerine koşmuştur.

Afet bölgesindeki müzelere ulaşan ilgililer, olası bir yağma veya hırsızlık girişimine karşı ilk tedbirleri almış, ardından hasar tespit çalışmalarına başlamıştır. Depremin ilk anından itibaren Genel Müdürlük Afet Koordinasyon Merkezi çalışmaya başlamış, Kültür ve Turizm Bakanı Sn. Mehmet Nuri Ersoy’dan daire başkanlarına kadar her seviyede yönetici, koordinasyonu sağlamak üzere ilk gün içinde bölgeye ulaşmıştır.

Birinci gün itibariyle deprem bölgesindeki tüm müzelerde ilk hasar tespit çalışmaları tamamlanmıştır. Müzelerdeki hasar tespit çalışmaları bittikten sonra dünya mirası alanlarında ve ören yerlerindeki durumun tespiti için çalışmalara başlanmıştır…

Devamı; Aktüel Arkeoloji Dergisi 91. Sayı “Deprem”

EN ÇOK OKUNANLAR

Tarlada Yürüyüş Yapan Kadın 2150 Gümüş Sikke Buldu

Prag'ın güneydoğusundaki Kutnohorsk kentinde tarlada yürüyüş yapan bir kadın, çiftçilik faaliyetleri sırasında yüzeye çıkan birkaç gümüş sikkeye rastladı. Çek Cumhuriyeti'nde şimdiye kadar bulunan en büyük erken ortaçağ sikke istifini açığa çıkardığının farkında değildi.

SON İÇERİKLER