Arkas Deniz Tarihi Merkezi - Bornova

Aktüel Arkeoloji: Okumayı ve araştırmayı seviyorsunuz. Şu an okuduğunuz bir kitap, araştırdığınız bir konu var mı?

Lucien Arkas: Arkas Koleksiyonu’nda 33 bin kitap var ve artmaya devam ediyor. Bir kısmını okudum, hepsini okuyamam tabi ama içlerinden araştırıp aradığımı buluyorum. Benim son okuduğum kitap Keltlerle ilgiliydi. Bu savaşçı halkı merak ettim. Fransızların Galyalı dediği, Hint-Avrupa kökenli halk bu. Bunlar Kuzey Avrupa’nın yerli halkıydı, savaşçı ve istilacıydı. Kuzeyden gelen Germen kabileleri bunlara baskı yapınca kitleler halinde göç ettiler. Makedonya’ya, Yunanistan’a, Anadolu’ya gittiler. MÖ 3. yüzyılda Anadolu’ya gelerek Ankara ve civarına yerleştiler. “Onlardan bir şey kalmadı, onlar yok oldu” derler. Kalmaz olur mu? Bu ülkenin zenginliği bu işte. Bu ülke bin yıllık değil, binlerce yıllık, onlarca halk yaşadı bu topraklarda. Binlerce sene önceki insanların DNA’sını alsak da bugünkü insanın DNA’sıyla karşılaştırsak acaba ne kadar farklılık çıkacak?

Aktüel Arkeoloji: Sagalassos’ta yapıldı bu karşılaştırma.

Lucien Arkas: Modern DNA’yı tanımlama dışında eski DNA’yı bulmak, ayrıştırmak, ayıklamak, onarmak, okunacak hale getirmek kolay değil tabii. Her iskelette aradığınız DNA’yı bulamıyorsunuz ama bunu Burdur’un Ağlasun köyündeki Sagalassos’ta başardılar. Sagalassos kentinde ilk insana ait izler MÖ 10 binlere kadar geri gider ama tarımla birlikte buraya Luviler yerleşir. Sonra Pisidyalılar, sonra Perslerin egemenliğine girer burası. Ardından Büyük İskender gelir ve Pers egemenliği biter. Sonrasında Roma İmparatorluğu’na bağlanır. Selçuklular da gelmiştir buraya. Osmanlı’yı da yaşamıştır kent. Şimdi de Türkler yaşıyor. Ama düşünsenize hepsi aynı adam.

Persler MÖ 547 yıllarında Lidya Krallığı’nın başkenti Sardeis’i ele geçirdi. Pers hakimiyetine de MÖ 334 yılındaki Granikos Savaşı ile Büyük İskender son verdi. Ancak bu iki yüzyıllık süreçte Batı Anadolu’yu hakimiyetinde tutan Persler; öncesinde ekonomik refah, bilim, sanat, kültür, ticaret alanında önemli bir ilerleme kaydeden bu bölgeyi çok hırpaladılar. Phokaialılar, yani bugünkü İzmir Foça’da yaşayan halk, olağanüstü bir matematik zekasına sahip, denizci bir halktı ve Batı Akdeniz’e açılıp, buranın ticaretinde hâkim güç olmuş, varlıklarını hissettirmişlerdi.

Phokaialıların kolonileşme hareketleri Perslerin kenti ele geçirmesiyle ağır yara aldı. Halkın çoğu, Pers hakimiyetinden kaçıp kenti terk etti. Fransa’nın Marsilya kentini de Phokaialılar kurdu. Marsilya bugün Akdeniz’in en büyük ticari limanına sahip. Peki İtalya’nın Toskana’sında yaşadığı bilinen Etrüskler nereden gitmişti? Buradan...

Devamı; Aktüel Arkeoloji Dergisi, 86. Sayı, “Smyrna Efsanevi Kent”