Dünyanın en eşsiz arkeolojik alanlarından biri olan, Peru And Dağları'nda bir dağ yamacında kıvrılarak uzanan binlerce delikten oluşan bu alan, kim tarafından yapıldığı veya orijinal olarak ne için kullanıldığı konusunda net bir bilgi bulunmadığı için uzun süredir bir gizem olarak kalmıştır.

İspanyolca'da Monte Sierpe (Yılan Dağı) olarak bilinen bu alan, 1930'larda taşla kaplı deliklerin hava fotoğrafı çekilip National Geographic dergisinde yayınlandıktan sonra ilk kez geniş kitlelerin dikkatini çekmiştir. O zamanlar, bu deliklerin İnka uygarlığı öncesinde kullanılmayan mezarlar olduğu varsayılmıştır.

Ancak şimdi, bilim insanları deliklerin ne için kullanıldığına dair gizemin çözüldüğünü gösteren ikna edici kanıtlara sahip olduklarına inanmaktadırlar.

Monte Sierpe: (a – c) Delikler Bandı ve çevresinin hava fotoğrafları; (d) deliklerin yer seviyesinden çekilmiş fotoğrafı ((a - c) J.L. Bongers tarafından; (d) C. Stanish tarafından)

Araştırma ekibi, bölgeyi haritalamak için insansız hava araçları kullandı ve deliklerin düzeninde sayısal kalıplar keşfetti. Ekip, bu kalıpların “bölgenin düzeninde yatan bir niyeti ima ettiğini” söyledi.

Ekip, Monte Sierpe'nin düzeninin, aynı vadiden çıkarılan en az bir İnka khipu'su (eski bir düğümlü ip muhasebe aracı) ile benzer olduğunu keşfetti.

Bu arada, deliklerden alınan toprak analizlerinde, And Dağları'nın en önemli temel mahsullerinden biri olan mısırın yanı sıra, binlerce yıldır sepet yapımında geleneksel olarak kullanılan sazların eski polenleri de ortaya çıktı.

Ekip, “beklenmedik bulguların, insanların dokunmuş sepetler veya demetler kullanarak deliklere bitki koyduklarını önemli ölçüde gösterdiğini” söyledi. Bu da onları, sitenin İnka öncesi bir pazar yeri olduğunu ve sonunda büyük ölçekli bir muhasebe sistemi haline geldiğini öne sürmeye yöneltti.

Pisco yakınlarında bulunan khipu, şu anda Berlin Etnoloji Müzesi'nde sergilenmektedir. ©Ethnologisches Museum, Staatliche Museen zu Berlin/Claudia Obrocki

Sidney Üniversitesi'nde baş yazar ve dijital arkeolog olan Dr. Jacob Bongers, “Eski halklar neden Peru'nun güneyindeki dağ eteklerine 5000'den fazla delik açmış olsunlar?” diye sordu.