Avrupalıların Çoğu 3 Bin Yıl Öncesine Kadar Koyu Renk Ten Göz ve Saça Sahipti

Yeni bir çalışma, 45 bin yıl boyunca Avrupa'da cilt, saç ve göz renginin genetik haritasını çıkarıyor.

Yeni araştırmalar, eski Avrupalıların Demir Çağına kadar koyu tenli, koyu saçlı ve koyu renk gözlü olma eğiliminde olduklarını ortaya koyuyor. Cheddar Adamı'nın kemikleri (burada rekonstrüksiyonu resmedilmiştir) onun yaklaşık 10 bin yıl önce İngiltere'de

Yeni bir araştırmaya göre, tarih öncesi Avrupalıların çoğu yaklaşık 3 bin yıl önce, Demir Çağına kadar koyu renk ten, saç ve gözlere sahipti.

Bilim insanları, daha açık ten, saç ve gözlere neden olan genlerin erken Avrupalılar arasında sadece yaklaşık 14 bin yıl önce, “Eski Taş Devri” olarak da bilinen Paleolitik dönemin son aşamalarında ortaya çıktığını buldu. Ancak İtalya'daki Ferrara Üniversitesi'nde genetik uzmanı olan çalışmanın yazarı Silvia Ghirotto, bu açık renk özelliklerin nispeten yakın zamana kadar sadece tek tük olduğunu söyledi.

Daha açık ten Avrupalılar için evrimsel bir avantaj taşımış olabilir çünkü insanların Avrupa'nın daha zayıf güneş ışığında sağlıklı kemikler, dişler ve kaslar için gerekli olan D vitaminini daha fazla sentezlemesini sağlıyordu. Ancak Ghirotto, yaptığı açıklamada, daha açık göz renginin - örneğin mavi ya da yeşil - evrimsel açıdan önemli bir avantajı olmadığını, bu nedenle ortaya çıkışının şans eseri ya da cinsel seçilimle gerçekleşmiş olabileceğini söyledi.

Ghirotto ve meslektaşları, 12 Şubat'ta bioRxiv ön baskı sunucusunda yayınlanan ve henüz hakem değerlendirmesinden geçmemiş olan araştırmaya göre, Batı Avrupa ve Asya'daki 34 ülkedeki arkeolojik alanlardan 348 antik DNA örneğini analiz etti.

En eskisi 45 bin yıl öncesine ait olup 2008 yılında Batı Sibirya'nın Irtysh Nehri bölgesinde keşfedilen Ust'-Ishim bireyinden; bir diğer yüksek kaliteli DNA örneği ise İsveç'teki yaklaşık 9 bin yıllık SF12 bireyinden geldi.

Ancak daha eski örneklerin çoğu kötü bir şekilde bozulmuştu ve bu nedenle araştırmacılar bu bireylerin pigmentasyonunu “olasılıksal fenotip çıkarımı” ve tamamlanmamış bir DNA örneğinden göz, saç ve cilt rengini tahmin edebilen HIrisPlex-S sistemini kullanarak tahmin ettiler.

Paleoantropologlar ilk Homo sapienslerin Avrupa'ya kalıcı olarak 50 bin ila 60 bin yıl önce geldiğini düşünüyor, bu da Afrika'daki modern insan atalarından çok da uzak olmadıkları anlamına geliyor. Ghirotto, sonuç olarak, ilk Avrupalıların başlangıçta yalnızca koyu ten, saç ve göz genetiğine sahip olduğunu ve bu genlerin birbiriyle bağlantılı yüzlerce gene dayandığını söyledi.

Ghirotto, Avrupa'da yaklaşık 14 bin yıl önce daha açık renkli özellikler ortaya çıktıktan sonra bile, nispeten yakın zamanlara kadar (yaklaşık 3 bin yıl önce) bireylerde sadece sporadik olarak görüldüklerini ve yaygınlaştıklarını söyledi.

Ghirotto, yeni çalışmanın, koyu tenli insanların sıklığının Avrupa'nın bazı bölgelerinde Bakır Çağına (Avrupa'da yaklaşık 5 bin yıl önce başlayan Kalkolitik dönem olarak da bilinir) kadar hala yüksek olduğunu ve bazı bölgelerde koyu tenin daha da geç dönemlere kadar sıklıkla görüldüğünü gösterdiğini söyledi.

Paleolitik Çağdan Demir Çağına kadar cilt pigmentasyonunun zaman içindeki dağılımını gösteren Avrasya haritaları. Cilt rengi üç kategoride gruplandırılır: koyu, orta ve açık. ©Perretti et al, 2025, BioRxiv

Araştırmacılar, açık renk gözlerin Kuzey ve Batı Avrupa'daki insanlar arasında yaklaşık 14 bin ila 4 bin yıl önce ortaya çıktığını, ancak o dönemde koyu renk saç ve koyu renk tenin hala baskın olduğunu buldular. (Ancak aykırı değerler de var. 2024 yılında yapılan bir genetik analiz, yaklaşık 17 bin yıl önce Avrupa'da yaşayan 1 yaşındaki bir çocuğun koyu tenli, koyu saçlı ve mavi gözlü olduğunu göstermiştir).

Ghirotto, daha açık ten için genetik temelin İsveç'te daha açık gözlerle yaklaşık aynı zamanda ortaya çıkmış gibi göründüğünü, ancak başlangıçta nispeten nadir kaldığını söyledi.

Araştırmacılar ayrıca, bu dönemde açık göz renginin görülme sıklığında istatistiksel bir “artış” olduğunu, bunun da mavi veya yeşil gözlerin o dönemde daha önce veya daha sonra olduğundan daha yaygın olduğunu gösterdiğini bildirdi.

Barselona'daki Evrimsel Biyoloji Enstitüsü'nde paleogenetikçi olan Carles Lalueza Fox, erken Avrupa pigmentasyonu konusunda uzmandır ancak son çalışmaya dahil olmamıştır. Yaptığı açıklamada, bazı Avrupalı bireylerin Demir Çağına kadar daha koyu pigmentasyon genlerini miras aldıklarını öğrenmenin “sürpriz” olduğunu söyledi.

Yeni araştırma daha açık ten, saç ve göz gibi özelliklerin ortaya çıkışını gösterirken, bu özelliklerin evrimsel bir avantaj haline gelmesinin nedenlerinin hala tam olarak anlaşılamadığını da sözlerine ekledi.

Kaynak: Live Science

EN ÇOK OKUNANLAR

Tarlada Yürüyüş Yapan Kadın 2150 Gümüş Sikke Buldu

Prag'ın güneydoğusundaki Kutnohorsk kentinde tarlada yürüyüş yapan bir kadın, çiftçilik faaliyetleri sırasında yüzeye çıkan birkaç gümüş sikkeye rastladı. Çek Cumhuriyeti'nde şimdiye kadar bulunan en büyük erken ortaçağ sikke istifini açığa çıkardığının farkında değildi.

SON İÇERİKLER