Araştırmacılar, bir organizmanın boyutunun ve kimyasal bileşiminin, milyonlarca yıl boyunca korunabilmesinde ya da tam tersine jeolojik zamanın unutkanlığında kaybolabilmesinde belirleyici bir rol oynadığını ortaya koydu.

Fosilleşen sadece kemikler değildir; istisnai durumlarda kaslar, bağırsaklar ve hatta beyin gibi yumuşak dokular da korunabilir. Bilim insanları uzun bir süredir neden sadece belirli hayvanların ve organların bu koşullar altında fosilleşmeyi başardığını merak ediyordu.

Bu gizemi çözmek için UNIL'den bir grup araştırmacı kontrollü ayrışma deneyleri gerçekleştirerek karides, salyangoz, denizyıldızı ve planarya (yassı solucanlar) gibi organizmaların dikkatle izlenen ortamlarda nasıl bozulduğunu analiz etti.

Fas, Jbel Oum Tkout'tan Marakeş Doğal Tarih Müzesi'nde kayıtlı Kretase fosil karidesi. ©Sinéad Lynch / UNIL

Mikrosensörler kullanarak hayvanların vücutlarındaki kimyasal değişimleri ölçen araştırmacılar, oksijen bakımından zengin (oksitleyici) ve oksijen bakımından fakir (indirgeyici) koşullar arasındaki dalgalanmaya özellikle dikkat etti. Sonuçlar, daha büyük hayvanların ve daha yüksek protein içeriğine sahip olanların hızla indirgeyici ortamlar oluşturduğunu gösterdi; bu ortamlar ayrışmayı yavaşlatmak ve mineralizasyon veya dokuların daha dayanıklı minerallerle değiştirilmesi gibi süreçleri tetiklemek için çok önemliydi.

UNIL'de doktora öğrencisi ve çalışmanın başyazarı olan Nora Corthésy, doğada birlikte gömülen iki organizmanın, sadece boyutlarındaki veya iç kimyalarındaki farklılıklar nedeniyle fosil olarak tamamen farklı kaderlere sahip olabileceğini açıklıyor.

Çalışmanın baş araştırmacısı ve ortak yazarı Farid Saleh, “Biri tamamen yok olurken, diğeri taşta ölümsüzleşebilir” diye ekliyor. Verilere göre, bazı kabuklular gibi büyük eklembacaklıların küçük su solucanlarına veya planaryalara göre korunmuş olma olasılığı daha yüksek; bu da Kambriyen ve Ordovisyen fosillerinin (yaklaşık 500 milyon yıl önce) neden eklembacaklılar tarafından domine edildiğini açıklayabilir.