1860 yılında bir çiftçi Slovakya'nın orta kesimlerinde bir tarlayı sürerken muhteşem panelli altın bir Bizans tacı ortaya çıkardı. Uzmanlar bir asırdan fazla bir süredir bu tacın 11. yüzyıl hükümdarı IX Konstantin Monomachos'a ait olup olmadığını ve Bizans İmparatorluğu'nun uzak kuzey bölgelerine nasıl ulaştığını tartışmaktadır.

IX Konstantin 1042'den 1055'e kadar hüküm sürdü. Yunancada “tek başına savaşan kişi” ya da esasen “gladyatör” anlamına gelen Monomachos soyadı, onu Bizans İmparatorluğu'nun siyasetinde aktif olan aristokrat bir ailenin parçası olarak öne çıkarmıştır. Ancak kraliyet ailesinde doğmamıştı ve sadece İmparatoriçe Zoë'nin eşi olduğu için imparator olarak hüküm sürdü ve tahtı Zoë'nin kız kardeşi Theodora ile paylaştılar.

Budapeşte'deki Macar Ulusal Müzesi koleksiyonunda bulunan Monomachos Tacı, her biri yuvarlak bir tepeye ve renkli mine süslemelere sahip yedi altın plakadan oluşmaktadır. Levhaların en büyüğü 11,5 santimetre boyundadır ve  Konstantin'i sağ elinde bir süvari sancağı, sol elinde ise liderliğin imparatorluk sembolleri olan mor ipek bir rulo tutarken tasvir etmektedir. Orta paneldeki Yunanca yazıtta “Konstantin, Romalıların İmparatoru, Monomachos” yazmaktadır.

Monomachos Tacı ©Magyar Nemzeti Múzeum

IX Konstantin'in sağında İmparatoriçe Zoe, solunda ise İmparatoriçe Teodora'nın tasvir edildiği paneller yer almaktadır. Her ikisi de Yunanca “en dindar” olarak etiketlenmiştir. Tacı tamamlayan dört panel dansçılarla ve iki Erdemin kişileştirilmesiyle süslenmiştir: Adalet ve Alçakgönüllülük.

Macar Ulusal Müzesi'ne göre, altın plakaların yanlarındaki simetrik delikler, bunların tek başına bir taç olarak birbirine tutturulmak yerine orijinal olarak bir kumaş başlığa tutturulduğu anlamına gelebilir.

Monomachos Tacı ©Art and Architecture of the Middle Ages

Ancak tacın anlamı ve ona gerçekten sahip olan kişi onlarca yıldır tartışılıyor.

1994 yılında Bizans uzmanı Nikolaos Oikonomides, imparatorluk giysilerindeki alışılmadık seçimler, Yunanca yazıtlardaki hatalar ve tacın Bizans imparatorluk gücünün merkezi olan İstanbul'dan uzakta, günümüz Slovakya'sında bulunmasına dayanarak tacın aslında bir 19. yüzyıl sahtekârlığı olduğunu iddia etti.