Endonezya’da 7 Bin Yıllık Köpekbalığı Dişli Bıçaklar Keşfedildi

Endonezya'nın Sulawesi adasında yapılan arkeolojik kazılarda yaklaşık 7 bin yıl öncesine ait iki eşsiz ve ölümcül eser ortaya çıkarıldı, bıçak olarak kullanılan kaplan köpekbalığı dişleri.

Köpekbalığı Dişleri. ©Seashell World / Shutterstock - Arka Plan: Kaplan köpekbalığı / Bahama. ©Gerald Schömbs / unsplash

Antiquity dergisinde yayınlanan bu buluntular, köpekbalığı dişlerinin kompozit silahlarda (birden fazla parçadan oluşan silahlar) kullanıldığına dair dünya çapındaki en eski arkeolojik kanıtlardan bazılarıdır.

Uluslararası ekip, bilimsel analiz, deneysel üreme ve yakın geçmişteki insan topluluklarının gözlemlerini bir araya getirerek, modifiye edilmiş iki köpekbalığı dişinin bir zamanlar bıçak olarak saplara takıldığını belirledi. Büyük olasılıkla ritüellerde ya da savaşlarda kullanılmışlardı.

Endonezya'nın Sulawesi adasındaki Leang Panninge (üstte) ve Leang Bulu' Sipong 1'in (altta) 7 bin yıllık katmanlarında bulunan modifiye kaplan köpekbalığı dişleri. ©M.C. Langley / Live Science

İki köpekbalığı dişi, Endonezya-Avustralya ortak arkeolojik araştırma programının bir parçası olarak yapılan kazılar sırasında ortaya çıkarıldı. Her iki örnek de yaklaşık 8 bin yıl öncesinden yakın geçmişte bilinmeyen bir döneme kadar güneybatı Sulawesi'de yaşamış esrarengiz bir avcı-toplayıcı toplum olan Toalean kültürüne atfedilen arkeolojik katmanlarda bulundu.

Köpekbalığı dişleri benzer boyuttadır ve yaklaşık 2 metre uzunluğundaki kaplan köpekbalıklarından (Galeocerda cuvier) gelmektedir. Her iki diş de deliklidir.

Kaplan köpekbalığı / Bahama. ©Gerald Schömbs / unsplash

Leang Panninge mağarasında bulunan tam bir dişin kökünde iki delik bulunmaktadır. Leang Bulu' Sipong 1 adlı mağarada bulunan diğer dişte ise bir delik vardır, ancak kırıktır ve muhtemelen orijinalinde de iki delik vardır.

Dişlerin mikroskobik incelemesi, bir zamanlar bitki bazlı iplikler ve tutkal benzeri bir madde kullanılarak bir sapa sıkıca sabitlendiğini ortaya çıkardı. Kullanılan yapıştırıcı mineral, bitki ve hayvan malzemelerinin bir kombinasyonuydu.

Aynı bağlantı yöntemi Pasifik'teki kültürler tarafından kullanılan modern köpekbalığı dişi bıçaklarda da görülmektedir.

Her bir dişin kenarları incelendiğinde, et ve kemiği delmek, kesmek ve kazımak için kullanıldıkları görülmüştür. Bununla birlikte, bir köpekbalığının beslenme sırasında doğal olarak biriktirebileceğinden çok daha fazla hasar mevcuttu.

Bu kalıntılar yüzeysel olarak Toalean halkının köpekbalığı dişli bıçakları günlük kesme aletleri olarak kullandığını gösterse de, etnografik (son toplulukların gözlemleri), arkeolojik ve deneysel veriler aksini göstermektedir.

Leang Panninge köpekbalığı dişinin ucundaki çizikler ve taşlanmış bir bölüm, dişin 7 bin yıl önce insanlar tarafından kullanıldığını gösteriyor. ©M.C. Langley / Live Science

Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, deneylerimiz kaplan köpekbalığı dişli bıçakların, taze bir domuz bacağını keserken olduğu gibi (dövüşte olduğu gibi) vurmak için kullanıldığında deride uzun, derin yarıklar oluşturmada eşit derecede etkili olduğunu buldu.

Aslında tek olumsuz yönü, dişlerin nispeten çabuk körelmesidir. Günlük bir bıçak olarak kullanımını pratik hale getirmek için çok hızlıdır.

Bu gerçek ve köpekbalığı dişlerinin derin kesikler açabilmesi, muhtemelen köpekbalığı dişli bıçakların neden günümüzde ve yakın geçmişte çatışma ve ritüel faaliyetlerinde kullanılan silahlarla sınırlı kaldığını açıklamaktadır.

Leang Panninge dişinin tabanı boyunca uzanan oluklar ve kırmızı reçine izleri, dişlerin ipliklerle nasıl tutturulduğunu göstermektedir. ©M.C. Langley / Live Science

Dünya genelinde çok sayıda toplum köpekbalığı dişlerini maddi kültürlerine entegre etmiştir. Özellikle kıyı şeridinde yaşayan (ve aktif olarak köpekbalığı avlayan) halkların daha fazla sayıda dişi daha geniş bir alet yelpazesine dahil etme olasılığı daha yüksektir.

Günümüz toplulukları üzerinde yapılan gözlemler, köpekbalığı dişlerinin insan vücudunu süslemek için kullanılmadığı zamanlarda neredeyse evrensel olarak çatışma ya da ritüel amaçlı bıçak yapımında kullanıldığını göstermektedir.

Örneğin, Kuzey Queensland'da bulunan bir dövüş bıçağı, oval şekilli sert ağaç bir şaftın üzerine birbiri ardına yerleştirilmiş yaklaşık 15 köpekbalığı dişinden yapılmış tek bir uzun bıçağa sahiptir ve bir düşmanın böğrüne veya kalçasına vurmak için kullanılır.

Mızraklar, bıçaklar ve köpekbalığı dişleriyle donatılmış sopalar gibi silahlar Yeni Gine anakarasından ve Mikronezya'dan bilinirken, mızraklar Tahiti'de yas kostümünün bir parçasını oluşturmaktadır.

Daha doğuda, Kiribati halkları köpekbalığı dişli hançerleri, kılıçları ve mızraklarıyla ünlüdür; bu hançerlerin son derece ritüelleşmiş ve genellikle ölümcül çatışmalarda kullanıldığı kaydedilmiştir.

Maya ve Meksika arkeolojik bağlamlarında bulunan köpekbalığı dişlerinin ritüel olarak kan akıtmak için kullanıldığı düşünülmektedir ve köpekbalığı dişlerinin Tonga, Aotearoa Yeni Zelanda ve Kiribati'de dövme bıçağı olarak kullanıldığı bilinmektedir.

Hawai'i'de "köpekbalığı dişi kesiciler" gizli silah olarak ve "ölü şefleri kesmek ve geleneksel gömme törenlerine hazırlık olarak kemiklerini temizlemek" için kullanılıyordu.

Köpekbalığı dişleri Pasifik'te ölümcül savaş silahları ya da güçlü ritüel bıçakları için yaygın olarak kullanılmaktadır. Solda: Kiribati'den bir bıçak; ortada ve sağda: Hawai'i'den silahlar. ©The Trustees of The British Museum, CC BY-NC-SA)

Dünya genelinde ele geçen köpekbalığı dişi eserlerin neredeyse tamamı süs eşyası olarak tanımlanmış ya da bu şekilde yorumlanmıştır.

Gerçekten de, modifiye edilmiş köpekbalığı dişleri daha eski bağlamlarda bulunmuştur. Buang Merabak'ta (Yeni İrlanda, Papua Yeni Gine) bulunan tek delikli bir kaplan köpekbalığı dişi yaklaşık 39500-28000 yıl öncesine tarihlenmektedir. Kilu'dan (Buka Adası, Papua Yeni Gine) tek delikli on bir diş yaklaşık 9000-5000 yıl öncesine tarihlenmektedir. Garivaldino'dan (Brezilya) elde edilen ve sayısı belirtilmeyen dişler ise yaklaşık 9400-7200 yıl öncesine tarihlenmektedir.

Ancak bu vakaların her birinde dişler muhtemelen silah değil, kişisel süs eşyalarıydı.

Aua Adası, Papua Yeni Gine'den bir köpekbalığı dişi bıçak. Kırmızı oklar savaşın neden olduğu aşınma ve hasarı vurguluyor. ©M. Langley and The University of Queensland Anthropology Museum

Yeni tanımlanan Endonezya köpekbalığı dişi eserleri, modifikasyonlar ve mikroskobik izlerin birleşimiyle, sadece bıçaklara takılı olmadıklarını, aynı zamanda büyük olasılıkla ritüel veya çatışmayla bağlantılı olduklarını göstermektedir.

İster insan ister hayvan eti kessin, Sulawesi'de bulunan bu köpekbalığı dişleri, Asya-Pasifik bölgesinde kendine özgü bir silah sınıfının düşündüğümüzden çok daha uzun süredir var olduğuna dair ilk kanıtı sağlayabilir.

Kaynak: Live Science

EN ÇOK OKUNANLAR

Köpeğini Gezdiren Çocuk Roma Dönemine Ait Altın Bilezik Buldu

11 yaşındaki bir çocuk, İngiltere'nin Batı Sussex bölgesindeki Pagham yakınlarındaki bir tarlada nadir bulunan altın bir Roma bileziği keşfetti. Romalı askerlere kahramanlıklarından dolayı verilen armilla tipi süslü bir bilezik olan ve MS.1. yüzyıla tarihlenen bilezik, 300 yıldan daha eski bir altın obje olarak, bir adli tıp soruşturmasında resmi olarak hazine ilan edildi.

SON İÇERİKLER