Resmi sunum 12 Haziran 2025 Perşembe günü, Tel Aviv'deki Eretz İsrail Müzesi'nde İsrail Eski Eserler Kurumu, Tel Aviv Üniversitesi ve Bar-Ilan Üniversitesi işbirliğiyle düzenlenen “Ziyafet” etkinliği kapsamında gerçekleştirilecek bir konferans sırasında yapılacak.

Eski Eserler Kurumu'ndan kazıya liderlik eden arkeologlar Nohar Shahar ve Shani Amit, her şeyin bir film sahnesi gibi olduğunu söylüyor. Kum tepesindeki yumuşak kumu kaldırmaya başladığımızda birdenbire bir mermer parçası ortaya çıktı. Tüm ekip heyecanla etrafımızda toplandı ve daha fazla kum katmanını temizledikçe gördüklerimize inanamadık: oyulmuş tanrı, hayvan ve ağaç figürleri. Her yeni parça detay ve güzellik açısından bir öncekini aşıyordu. Ancak en önemli an, kazının son saatinde, Herakles’i bir aslan postu üzerine uzanmış, elinde bir kantharos tutarken gösteren, lahdin bütün bir yüzünü sağlam bir şekilde ortaya çıkardığımızda geldi.

Lahit kabartmasının Dionysos'u gösteren kısmı. ©Israel Antiquities Authority

Kırık lahit çıkarıldıktan sonra Eski Eserler Kurumu'nun konservasyon atölyelerine nakledildi ve burada konservatörler Solomon Gavriel, Ilya Armanovsky ve Gadmo Vajpo ile mimar Ido Rosental'den oluşan uzman bir ekip restorasyonunu üstlendi. Titiz bir çalışmayla, Dionysos'u merkezde, etrafı mitolojik figürlerden oluşan bir maiyetle -maenadlar, satyrler, Hermes, Pan, aslanlar ve kaplanlar- çevrili bir kutlama ve şenlik atmosferinde tasvir eden oyma sahnelerin tamamen yeniden inşa edilmesi mümkün oldu.

Shahar, “Bölgemizde ilk kez bu sahnenin, yani Dionysos ve Herakles arasındaki içki yarışmasının yer aldığı bir lahit bulduk” diyor. Şarap tanrısı onuruna düzenlenen tören alayları MS 2. ve 3. yüzyıllara ait lahitlerde tekrarlanan bir tema olsa da, bu özel yarışma şimdiye kadar sadece Zippori veya Antakya'dakiler gibi mozaiklerden biliniyordu. Burada figürler sadece kutlama yapmıyor; içki ve dansın özgürleşmeyi ve öbür dünyaya geçişi simgelediği son yolculuklarında merhuma eşlik ediyorlar. Bu keşif bize Roma dünyasında ölümün nasıl algılandığına dair eşsiz bir bakış açısı sunuyor: bir son olarak değil, yeni bir yolun başlangıcı olarak.

Peki yarışmayı kim kazandı? Shahar gülümseyerek, lahit üzerinde ayakta duramayan biri olarak tasvir edilen Herakles’in durumunun sonucu netleştirdiğini, Dionysos'un kazandığını söylüyor.