Yaşamın en eski kanıtları 3,95 milyar yıllık kayalardan elde edilmiştir. En eski fosil kanıtları yaklaşık 300 binyıl öncesine ait olsa da, insanlar Dünya tarihinde çok daha sonra, muhtemelen yaklaşık 1 milyon ila 700 bin yıl önce evrimleşmiştir. ©stdemi via Getty Images / Live Science

Peki modern bir insana ait bilinen en eski fosil hangisidir? İngiltere'deki Doğa Tarihi Müzesi'nde insan evrimi alanında araştırma lideri olan Chris Stringer, "benim görüşüme göre, günümüz Homo sapiens'ine benzer morfolojik bir model gösteren bilinen en eski fosil, Etiyopya'dan Omo Kibish 1 iskeletidir ve [bu iskelet] yaklaşık 230 bin yaşındadır" dedi. Bu fosil kafatasının uzun, küre şeklinde bir kafaya ve insan benzeri bir çeneye sahip olması, araştırmacıların onu Doğu Afrika'dan bilinen en eski Homo sapiens olarak adlandırmasına yol açtı.

Ancak Stringer, birçok araştırmacının Güney Afrika'da 260 bin yıl öncesine tarihlenen Florisbad adlı bir fosili ve Fas'taki fosilleri erken Homo sapiens örnekleri olarak kabul ettiğine de dikkat çekti.

Fosilleri tarihlendiren Collège de France paleoantropologlarından Jean-Jacques Hublin, "Türümüze atfedilen en eski formlar Fas'taki Jebel Irhoud'da bulunan ve yaklaşık 300 bin yıl öncesine tarihlenen fosillerdir" dedi. Bölgeden çıkarılan fosiller arasında, daha eski atalarımızın özellikleri olan uzun beyin gövdeleri ve kalın kaş çıkıntılarına sahip, ancak Homo sapiens'e benzeyen yüzleri, çeneleri ve dişleri olan birkaç kafatası bulunuyor.

Hublin, "Bu insanların günümüz insanlarından önemli ölçüde farklı olduğunu vurgulamak gerekir. Evrim hiçbir zaman durmamıştır."

Almanya'daki Max Planck Jeoantropoloji Enstitüsü Pan Afrika Evrim Araştırma Grubu lideri Eleanor Scerri, "Jebel Irhoud fosili, herkes tarafından olmasa da yaygın olarak çok erken bir Homo sapiens örneği olarak kabul ediliyor" dedi. Ancak Scerri, türümüzün ilk üyelerinin neye benzemesi gerektiğini belirlemenin çok zor olduğunu, çünkü farklı özelliklerin muhtemelen farklı gruplarda farklı zamanlarda ortaya çıktığını ve daha sonra gen akışı yoluyla birleştiğini söyledi.

Scerri, Jebel Irhoud ile aynı zamanlarda ortaya çıkan aletler ve sanat gibi modern bilişin arkeolojik örnekleri olduğu için, antik homininleri türlere ayırırken "burada sadece fosillere değil, farklı bilgi kaynaklarına bakmak önemlidir" dedi.

İnsan Evrimi İnteraktif Zaman Çizelgesi. İnsan evrimi süresince, Dünya'nın iklimi sıcak ve soğuk arasında dalgalanmıştır. İnsan evrimindeki en önemli dönüm noktalarından bazıları en büyük dalgalanmaların yaşandığı zamanlarda meydana gelmiştir. © Copyright Smithsonian Institution

En eski fosil kanıtlarını ve en eski davranışsal kanıtları olduğu gibi kabul etsek bile, türümüzün kökeni için yaklaşık 300 bin yıl önce verilen tarih hala çok yeni olabilir.

Wisconsin-Madison Üniversitesi'nde paleoantropolog olan John Hawks, "Bana göre Homo sapiens 1 milyon ila 700 bin yıl önce Afrika'da evrimleşti" dedi. Hawks, "Afrikalıların Neandertal-Denisovan atalarından genetik farklılaşmasının yaklaşık 700 bin yıl önce olduğunu biliyoruz" dedi ve atasal Afrika gruplarının yaklaşık 1 milyon yıl önce farklılaştığını gösteren ek genetik araştırmalar olduğunu söyledi.

Nature dergisinde yayınlanan 2023 tarihli bu araştırma, Afrika'dan yaklaşık 300 modern insanın genlerinden geriye doğru çalışarak, kıta çapında bir evrim ve sürekli gen akışı senaryosunu modelledi. Özünde, "nüfus parçalanması ve birleşmesi modeli", Afrika'da yaklaşık 1 milyon yıl önce Güney, Batı ve Doğu Afrika gruplarına ayrılan ve birbirleriyle genetik bağlarını koruyan atasal bir insan nüfusu olduğunu öne sürüyor.

Bu derin genetik model doğruysa, atalarımız belirli bir yer ve zamanda ortaya çıkmamış, 1 milyon yıl boyunca Afrika'da yavaşça evrimleşmiş olabilir.

Türümüzün ne zaman evrimleştiği sorusunun yakın zamanda net bir cevabı olması pek mümkün görünmüyor.

"Riverside'daki California Üniversitesi'nden paleoantropolog Sang-Hee Lee, “Homo sapiens'in tanımı, 'ilk'in tanımı ve 'görünüm'ün tanımı da dahil olmak üzere, bu sorunun her bir parçası sorgulanıyor". Bunlar heyecan verici zamanlar."

Scerri, "Afrika'da hangi bölgelerin kökenlerimizde rol oynadığını, rolün ne olduğunu, farklı bölgelerin diğerlerinden daha büyük bir rol oynayıp oynamadığını, hepsinin kabaca eşit olup olmadığını, hangi ekosistemlerin dahil olduğunu ve hatta hikayenin dışında bırakılan alanlar olup olmadığını anlamak için" farklı bölgelerden daha fazla fosil, arkeoloji ve antik DNA'ya ihtiyaç olduğunu belirtti.

Stringer da aynı fikirde. Stringer, türümüzün kökenine ilişkin soruları ilerletmek için "çok daha fazla ve daha kaliteli kanıta ihtiyacımız var" dedi. "Afrika bile yüzölçümünün %10'undan daha azında iyi fosil kanıtlarına sahip."

Kaynak: Live Science