İthaka Adasın’da Odysseus Tapınağı Keşfedildi

İthaka'daki Agios Athanasios'un ana arkeolojik alanında onlarca yıldır çalışan Yanya Üniversitesi'nden arkeologlar, Homeros'un eserleri olan İlyada ve Odysseia'nın en önemli karakterlerinden adanın efsanevi kralı Odysseus'un kutsal alanının yerini buldu.

Odysseus'un kutsal alanının bulunduğu İthaka'daki Homeros Okulu'nun bulunduğu yer. ©Χρ. Μαραμπέα / Greek Ministry of Culture

Alanın çekirdeği, kaynakların bulunduğu bir alanda yer alan büyük bir kayalık oluşumdur ve kazılar, kayaya oyulmuş iki merdivenle birbirine bağlanan iki terasta ve çeşitli alçak irtifa noktalarında yer almaktadır. Üst Teras'ta MÖ 3. yüzyıla ait Hellenistik bir kulenin kalıntıları göze çarparken, Alt Teras'ın büyük bir bölümünde büyük bir dikdörtgen yapı bulunmuştur.

Alandaki en eski insan faaliyeti kanıtı artık Son Neolitik evreye (MÖ 5./4. binyılın sonları) tarihlenmektedir ve diğer şeylerin yanı sıra birkaç düzine çakmaktaşı eser ve birkaç yüz seramik parçası içermektedir. Tunç Çağı kanıtlarına ilişkin olarak, MÖ 14. ve 13. yüzyılların sonlarına tarihlenen yaklaşık 30 farklı kaptan birkaç düzine parça tespit edilmiştir.

Yeraltı pınarının kaynağının kuzeydoğudan görünümü. ©Χρ. Μαραμπέα / Greek Ministry of Culture

Alanda, yan duvarları büyük bloklarla örme tekniği kullanılarak inşa edilmiş bir yeraltı pınarı da bulunmuştur ki bu, türünün bilinen birkaç örneğinden biridir. Şekline, yapısal özelliklerine ve içinde Geç Miken dönemine ait kap parçalarının bulunmasına dayanarak, daha önceki araştırmacılar tarafından da desteklendiği gibi, Miken saray evresine tarihlenmesi oldukça olası görünmektedir.

Homeros Okulu'ndaki bu Miken yerleşimi muhtemelen limanların ve toprakların gözetiminin yanı sıra bölgenin zengin su kaynaklarının korunması ve yönetimine de hizmet etmiştir. Verimli ve iyi bağlantılara sahip kuzeybatı İthaka'ya dağılmış 7-8 Miken yerleşmesinden oluşan bir ağa entegre edilmiş olabilir. Bu ağ, Miken saray döneminde (MÖ 14-13. yüzyıllar) adanın kent merkezinin ana alanını kabaca sınırlandırıyor gibi görünmektedir.

Tarihsel döneme gelince, bulunan en büyük hacimli seramik malzeme Hellenistik ve erken Roma dönemlerine (MS 1./2. yüzyıllara kadar) aittir. Büyük kap parçaları arasında, Yunan mabetlerinde arınmak için kullanılan ritüel kaplara ait sekiz parça tespit edilmiştir.

Güney oyma merdivenin üst kanadının güneyden görünümü. ©Χρ. Μαραμπέα / Greek Ministry of Culture

Çok sayıda küçük objeye ek olarak, buluntular arasında 34 parça kil sunu seti, birkaç düzine kil dokuma tezgahı ağırlığı, küçük bir altın takı ve çoğunlukla tunçtan yapılmış diğer objeler yer almaktadır. Çeşitli şehirlere ait 100'den fazla sikke (MÖ 3. yüzyıldan MS 2. yüzyıla kadar) bölgeye sürekli bir ziyaretçi akışının olduğunu göstermektedir.

İthaka'dan MÖ 3. yüzyıla ait bir sikkede tasvir edilen pileus giyen Odysseus'un başı. ©Wikipedia

Hellenistik ve Roma dönemine ait binlerce kiremit parçası da bulunmuştur; bunlardan 14'ü Yunanca ve Latince yazıtlarla damgalanmıştır. Bir tanesinde bir yazıtın bir kısmı ve Δ harfi damgalanmıştır; bir diğerinde ΔΗ harfleri ters çevrilerek damgalanmıştır (belki de “halk” kelimesinin kısaltması olarak?), iki tanesinde ise yerel bir külte işaret eden Apollo Agyieus'un adının bir kısmı korunmuştur.

Ayrıca ΟΔΥCCEOC (Odysseus, genitif durumda) adını taşıyan yazıt parçaları da bulunmuştur ve bazıları muhtemelen bir adanandan gelen datif durumda adını taşımaktadır: ΟΔΥCCEI, ayrıca Greko-Romen sanatında ve MÖ 4.-3. yüzyıllara ait İthaka tunç sikkelerindeki tasvirine göre Odysseus'un özelliklerini taşıyan minyatür bir tunç büst.

Üzerinde Odysseus'un adının bir kısmı bulunan mühürlü kiremit parçası, Hellenistik dönem. ©Χρ. Μαραμπέα / Greek Ministry of Culture

Kompleksin gelişimi Hellenistik dönem ile erken ve orta Roma dönemleri arasında (MS 1./2. yüzyıllara kadar) yer almaktadır. Kompleks, teraslar üzerindeki sağlam yapılarla karakterize edilir ve etkileyici oyma mimari unsurların yanı sıra sunular veya yazıtlar için nişler içerir, bu da alt alanın kült amaçlı yoğun kullanımını kanıtlar.

Hellenistik döneme ait bu anıtsal kompleksin, MÖ 207 yılında İthaka halkının bir fermanında ilgili yarışmalarla (Odysseia) birlikte adı geçen Odysseus'un İthaka'daki kutsal alanı olduğu artık kesin olarak tespit edilebilmektedir. Odysseion'un doğası ve yarışmalara göre tam konumu 1930'lardan beri verimli bilimsel tartışmalara konu olmuştur.

Şimdi, Polis Körfezi'ndeki mağarada geç Hellenistik döneme ait bir kil maske parçası üzerindeki ΕΥΧΗΝ ΟΔΥCCΕΙ (“Odysseus'a teşekkürler”) adak yazıtının keşfinden yaklaşık bir yüzyıl sonra, Kuzeybatı İthaka'daki kahraman kültüyle ilgili aynı döneme ait iki yeni epigrafik tanıklık (ΟΔΥCCΕOC ve ΟΔΥCCEI), eldeki diğer verilerle birlikte, bölgede önemli bir kamu kompleksinin gelişimini belgelemektedir, Hellenistik ve erken Roma dönemlerinde İthakalıların dini, sosyal ve muhtemelen siyasi yaşamında merkezi bir rol oynamanın yanı sıra bir hac yeri olarak daha geniş bir işleve hizmet etmiştir.

Kaynak: La Brújula Verde Magazine Cultural Independiente

EN ÇOK OKUNANLAR

Tarlada Yürüyüş Yapan Kadın 2150 Gümüş Sikke Buldu

Prag'ın güneydoğusundaki Kutnohorsk kentinde tarlada yürüyüş yapan bir kadın, çiftçilik faaliyetleri sırasında yüzeye çıkan birkaç gümüş sikkeye rastladı. Çek Cumhuriyeti'nde şimdiye kadar bulunan en büyük erken ortaçağ sikke istifini açığa çıkardığının farkında değildi.

SON İÇERİKLER