Roma dodekahedronları, 12 kenarlı tunç nesnenin ilk örneğinin İngiltere'nin Midlands bölgesinde keşfedildiği 1739 yılından beri arkeologları şaşırtmaktadır. Yaklaşık üç yüzyıl boyunca uzmanlar ve hobi meraklıları, insanların bu nesnelere neden değer verdiğine dair düzinelerce teori ortaya attılar - ancak amaçları hiçbir zaman doğrulanamadı.

Birleşik Krallık'ta Lincoln'de 2023 yazında bir dodekahedron keşfedildi. ©Alamy

Roma İmparatorluğu'nun kuzeybatı eyaletlerinde en az 120 dodekahedron örneği keşfedilmiştir. Bu nesneler üzerine çeşitli çalışmalar yayınlamış olan klasik arkeolog Michael Guggenberger'e göre, hepsi ikinci yüzyılın sonları ile dördüncü yüzyılın sonları arasına tarihleniyor ve genel görünümleri aynı.

2000 yılında yaptığı bir çalışmada Guggenberger, temel şeklin düzenli veya beşgen bir dodekahedron olduğunu yazmıştır: 12 beşgen, içi boş şeklin yüzlerini oluşturur ve 20 köşede birleşirler. Bir Roma dodekahedronunun her köşesinin tepesinde küçük bir küre bulunur ve her beşgen yüzün değişen çapta bir deliği vardır. Dodekahedronlar 4 ila 10 santimetre boyunda ve 30 ila 580 gram ağırlığındadır ve son derece ince duvarlara sahiptir. Hiçbir dodekahedron üzerinde yazı bulunmamıştır.

Dodekahedron

Bu onikiyüzlüler Avusturya, Belçika, Fransa, Almanya, Büyük Britanya, Macaristan, Lüksemburg, Hollanda ve İsviçre'de bulunduğundan - ancak İtalya'da bulunmadığından - Guggenberger bunları Roma İmparatorluğu'nun Kelt kabilelerinde olası bir kökene sahip “Gallo-Roma ürünleri” olarak görmektedir. Ancak antik sanatta bunlara dair hiçbir tarihi kayıt ya da tasvir bulunmadığından, onikiyüzlülerin kökeni ve amacı kaybolmuştur.

Arkeologlar dodekahedronları erkek ve kadın mezarlarından, sikke yığınlarından ve hatta çöp yığınlarından çıkarmışlardır, bu nedenle kullanımları için genel bir açıklama bulunamamıştır. Ancak pek çok araştırmacı bulmacayı çözmeye çalışmış ve onikiyüzlülerin silah, süs eşyası, şamdanlık, mesafe bulucu, ölçüm aleti, çocuk oyuncağı, zar, zanaatkâr numunesi ya da örgü eldiven makarası olarak kullanılmış olabileceğini öne sürmüştür.