Mısır’da Bir Kadına Ait 3 Bin Yıllık Mezarda Nadir Bir Tümör Keşfedildi

Eski Mısırlı bir kadının yumurtalıklarında dişleri olan bir tümör vardı ve olası bir iyileştirici nesneyle birlikte gömüldü.

A Dişi (alt) ve B Dişi (üst) kript içine yerleştirilmiş teratom. ©A. Deblauwe/Amarna Project

Antik bir Mısır mezarlığını kazan arkeologlar nadir bir keşifte bulundular: üç bin yıldan daha uzun bir süre önce ölmüş bir kadının leğen kemiğinde yuvalanmış bir yumurtalık tümörü. İki dişe sahip kemikli bir kitle olan tümör, tipik olarak yumurtalıklarda veya testislerde görülen nadir bir tümör türü olan teratomun bilinen en eski örneğidir.

Cleveland Clinic'e göre teratom iyi huylu veya kötü huylu olabilir ve genellikle kas, saç, diş veya kemik gibi çeşitli dokulardan oluşur. Teratomlar ağrıya ve şişmeye neden olabilir ve yırtılırlarsa enfeksiyona yol açabilirler. Günümüzde tipik tedavi kitlenin çıkarılmasıdır.

Amarna, Mısır'daki Kuzey Çöl Mezarlığı'nda bulunan 3 numaralı mezar. Sağda: Arka planda kuzey odasıyla birlikte şaft. Sol altta: En soldaki 3051 numaralı birey. ©M. Wetzel/Amarna Project / Live Science

Daha önce üçü Avrupa'da ve biri Peru'da olmak üzere sadece dört arkeolojik teratom örneği bulunmuştu. Her ikisi de MÖ 1345 civarında kurulan Mısır'ın Amarna kentindeki Yeni Krallık dönemi mezarlığında yakın zamanda keşfedilen teratom, yayınlanmış sadece beşinci arkeolojik vaka olup, bilinen en eski teratom örneği ve Afrika'da bulunan ilk antik vaka olma özelliğini taşımaktadır.

Birey 3051'in pelvik bölgesinin, teratom ve parmak halkalarının konumlarını gösteren çizim. ©M. Wetzel/Amarna Project / Live Science

Amarna, Nil Nehri'nin doğu kıyısında, Kahire ve Luksor (antik Thebes) şehirlerinin yaklaşık ortasında yer alan kısa ömürlü bir şehirdi. Firavun Akhenaten'in güneş tanrısı Aten'e tapınmasının merkezi olarak işlev görmüş ve kraliyet sarayına ev sahipliği yapmıştır. Şehirde tapınaklar, saraylar ve yaklaşık 20 bin ila 50 bin kişilik bir nüfusu destekleyen diğer binalar bulunmasına rağmen, Akhenaten'in MÖ 1336'da ölümünden sonra on yıl içinde terk edildiği bildirildi.

Sol siyatik çentikte in situ teratom. ©M. Wetzel/Amarna Project / Live Science

Amarna ile ilişkili dört büyük mezarlık arkeologlar tarafından incelenmiştir. Kuzey Çöl Mezarlığı'nda bir kuyu ve mezar odasından oluşan bir mezarda araştırmacılar, bitki lifinden bir hasıra sarılmış 18 ila 21 yaşlarında bir kadın iskeleti buldular. Kadın, genellikle doğum, doğurganlık ve koruma ile ilişkilendirilen bir tanrı olan Bes figürüyle süslenmiş bir yüzük de dahil olmak üzere bir dizi mezar eşyasıyla birlikte gömülmüştü.

Birey 3051 ve 3058 ile birlikte bulunan objeler: a) damla şekilli kolye ucu (ip ve diziliş sırası orijinal değil); b) üzerinde tanrı Bes'in resmi bulunan yüzük; c) skarabe (bok böceği) çerçeveli yüzük; d) üzerinde muhtemel bir isim yazılı çerçeve; e) sürme göz boyası; f) kemik veya fildişi kakmalar; g-h) diş kalıp macunundan yapılmış bir şabti (?) kalıbı ve figürün kendisinden geriye kalanları temsil eden ılgın parçası. ©Amelie Deblauwe /Amarna Project

Kazı sırasında arkeologlar kadının leğen kemiğinde olağandışı bir şey fark ettiler: yaklaşık büyük bir üzüm tanesi büyüklüğünde, deforme olmuş dişlerin bulunduğu iki çukurlu bir kemik kütlesi.

Southern Illinois University Carbondale'de biyoarkeolog olan Gretchen Dabbs ve meslektaşları, bu tümörün keşfini 30 Ekim'de International Journal of Paleopathology'de çevrimiçi olarak yayınladı. Diğer tanıları eleyen araştırmacılar, dişlerin varlığının ve kadının pelvik bölgesindeki konumunun bunun bir yumurtalık teratomu olduğunu gösterdiğini öne sürdüler.

İn situ teratom, sol uyluk kemiğinin üst kısmına yakın B Dişini gösteriyor. ©M. Wetzel/Amarna Project / Live Science

Bes yüzüğü teratomun semptomatik olduğuna işaret ediyor olabilir, çünkü olası "sihirli-tıbbi" nesne kadının teratomun üzerinde kucağında katlanmış olan sol eline yerleştirilmişti. Araştırmacılar, bu durumun kadının "Bes'i kendisini ağrıdan veya diğer semptomlardan koruması ya da gebe kalma ve çocuk doğurma girişimlerine yardımcı olması için çağırmaya çalıştığı" anlamına gelebileceğini belirtiyor.

Tanrı Bes'in resmi bulunan yüzük illüstrasyonu. ©A. Salvador/Amarna Project / Live Science

Dabbs, "18-21 yaşlarında bu kişi muhtemelen birinin karısı olurdu," dedi, ancak "bir şekilde çalıştığına dair çok az şüphe var." Amarna'da daha önce yapılan araştırmalar, bu yaştaki kadınların devlet düzeyindeki inşaat projelerinde çalışmak, bira yapmak ya da ev bahçeleri ve çiftlik hayvanlarıyla ilgilenmek gibi çeşitli işlerle uğraştıklarını göstermiştir.

Çalışmada yer almayan Güney Carolina'daki Charleston Koleji'nde biyoarkeolog olan Allison Foley, bu keşfin önemli olduğunu çünkü "teratomların arkeolojik olarak çok nadiren tanımlandığını" söyledi. Foley, Amarna örneğinin araştırmacıların antik Mısır'da yaşamanın nasıl bir şey olduğu hakkında nasıl daha fazla bilgi edinebileceklerini gösterdiğini ve "koruma ve doğurganlık simgesi olarak Bes yüzüğünün varlığı, konumu ve olası sembolik öneminin özellikle büyüleyici ve çağrıştırıcı olduğunu" söyledi.

Dabbs halen geçen yıl Amarna'daki Kuzey Çöl Mezarlığı'ndan çıkarılan yüzlerce iskeletin tam analizi üzerinde çalışıyor. Ancak gelecek planları arasında orada gömülü insanlar arasındaki biyolojik ilişkileri araştırmanın yanı sıra potansiyel "büyülü-tıbbi" nesneler içeren diğer Mısır mezarlarını daha fazla araştırmak da yer alıyor.

Kaynak: Live Science

EN ÇOK OKUNANLAR

Tarlada Yürüyüş Yapan Kadın 2150 Gümüş Sikke Buldu

Prag'ın güneydoğusundaki Kutnohorsk kentinde tarlada yürüyüş yapan bir kadın, çiftçilik faaliyetleri sırasında yüzeye çıkan birkaç gümüş sikkeye rastladı. Çek Cumhuriyeti'nde şimdiye kadar bulunan en büyük erken ortaçağ sikke istifini açığa çıkardığının farkında değildi.

SON İÇERİKLER