Antik Yunan’ın Symposionları ile Roma’nın Deipnonları Antik Dünyada Sofraların Sosyal Yüzü
Antik çağda yemek, yalnızca biyolojik bir ihtiyaç değil, aynı zamanda toplumsal aidiyetin, statünün ve kültürel değerlerin ifadesiydi. Yunanlar ve Romalılar için sofra, konuşmanın, gösterişin, estetiğin ve hatta felsefenin sahnesiydi. Bu yazıda, Eski Yunan’daki symposion geleneği ile Roma’daki deipnon (ya da cena) ve convivium gelenekleri karşılaştırmalı biçimde ele alınacaktır.
- Yazar : Ali Güveloğlu
- Tarih : 2025-05-19 23:30:54

Casa dei Casti Amanti, Pompeii'den bir ziyafet sahnesinin yer aldığı Roma freski
Jean-Louis Flandrin ve Massimo Montanari'nin da belirttiği gibi, antik toplumlarda yemek, yalnızca hayatta kalmanın değil, aynı zamanda şekillenmiş bir dünya görüşü ve sosyal hiyerarşilerin taşıyıcısıydı. Yemeğin hazırlanma ve tüketilme biçimi, toplumun düzen anlayışını ve değerlerini yansıtır. Özellikle Akdeniz dünyasında şarap, ekmek ve zeytinden oluşan “üçlü”, maddi olduğu kadar sembolik anlamlar da taşır.
Symposion, kelime anlamıyla “birlikte içmek” demektir ve genellikle akşam yemeğinden sonra başlayan, şarapla birlikte felsefi tartışmaların, şiirin ve müziğin eşlik ettiği sosyal bir etkinliği tanımlar. Davetliler, andron denilen erkeklere ayrı salonda klinē adlı sedirlere uzanarak içki içer, oyunlar oynar, tartışmalara katılırlardı. Symposionlar, yalnızca birer içki meclisi değil, aynı zamanda seçkin Yunan yurttaşlarının toplumsal konumlarını pekiştirdikleri ve bu konumu paylaşanlarla birlikte kimliklerini yeniden ürettikleri performans alanlarıydı. Symposiarchēs adlı içki düzeninden sorumlu kişi, şarabın ne kadar sulandırılacağına karar verirdi; bu oran sadece keyfi değil, aynı zamanda sophrosyne (ölçülülük) erdeminin toplu biçimde sergilenmesiydi. Ölçüsüzlük, Yunan kimliğinden sapma sayılırdı. M. Detienne ve J. P. Vernant, The Cuisine of Sacrifice Among the Greeks adlı eserlerinde, symposion geleneğinin özünde bir kutsal paylaşım ritüelinden doğduğunu belirtirler. Kurban edilen hayvan etlerinin topluca paylaşılması, ortak yemek ve ardından içki içilmesi, topluluğun hem tanrılarla hem birbirleriyle bağ kurmasını sağlardı. Bu anlamda symposion, sadece sosyal değil, aynı zamanda kutsal bir eylemdi.
Marek Węcowski’nin The Rise of the Greek Aristocratic Banquet adlı eserinde belirttiği gibi, symposion erken Yunan aristokrasisinin kendini gösterdiği ve yeniden inşa ettiği bir sosyal sahnedir. Davetli listeleri, oturma düzeni, içki oranları gibi ayrıntılar, sadece görünür göstergeler değil, toplumsal statünün sembolleridir. Aynı zamanda bu ritüeller, şiir ve söz aracılığıyla kolektif aristokrat belleğin taşıyıcısı olmuştur. Yine Węcowski’ye göre, “Symposion bir hafıza aracıydı: aristokrat belleği şiir yoluyla üretti, korudu ve aktardı.” Bu düşünceyi destekleyen Theognis’ten gelen dizelerde içki hem geçiciliğin hem de ortak yazgının sembolü olur:
“İçelim dostum Kurnos, çünkü gençlik uçar gider, solup giden bir çiçek gibidir insanın çağı.” Platon'un Symposion diyalogu, bu geleneğin felsefi boyutunu çarpıcı şekilde ortaya koyar. Diyalogda Sokrates ve diğer davetliler, Eros üzerine konuşmalarda bulunurlar. Diyotima’nın ağzından aktaran Platon, aşkın bedensel hazdan ruhsal arayışa yükseldiğini savunur: “Aşk, güzelin peşine düşen bir doğurma arzusudur – hem bedende hem ruhta. Tahsin Şahin Kopuz'un Symposion Müziği başlıklı tezinde belirttiği gibi, symposionlarda müzik merkezi bir rol oynar. Aulos, lir gibi çalgılarla yapılan ezgiler, ortamın ruh halini belirler; aulētris adlı kadın müzisyenler bu atmosferi dans, şiir ve müzikle beslerdi. Kopuz'un ifadesiyle, "Symposion müziği, duygu yönetimiyle birlikte etik düşüncenin gelişimini de besler. Bu müzik, bir tür ethos taşıyıcısıdır.”
Devamı; Aktüel Arkeoloji Dergisi 103. Sayı “Tanrıların Ziyafetinden Günlük Sofralara Yemek”
EN ÇOK OKUNANLAR
Altınlarla Donatılmış Trakyalı Savaşçı Mezarı Bulundu
Arkeologlardan oluşan bir ekip, Bulgaristan'ın Topolovgrad kenti yakınlarındaki Kapitan Petko Voyvoda köyünde çok heyecan verici bir keşifte bulunarak, Trakyalı bir savaşçının mezarını ve altından oluşan pek çok eseri ortaya çıkardı.
- Trakyalı
- Trak
- Savaşçı
- Süvari
- Mezar
- Altın
- Yüzük
- Hançer
- Zırh
- Hazine
- At
- Bulgaristan
- Thracian
- Thracian
- Warrior
- Cavalry
- Tomb
- Gold
- Ring
- Dagger
- Armour
- Treasure
- Horse
- Bulgaria
- Arkeoloji
- Tarih
- Sanat
- Sanat Tarihi
- Antik
- Kültür
- Medeniyet
- Archaeology
- Archaeological
- History
- Art
- Art History
- Heritage
- Culture
- Civilization
- Haber
- Gündem
- Güncel
- Aktüel
- Arkeolojik Haber
- Archa
Tarlada Yürüyüş Yapan Kadın 2150 Gümüş Sikke Buldu
Prag'ın güneydoğusundaki Kutnohorsk kentinde tarlada yürüyüş yapan bir kadın, çiftçilik faaliyetleri sırasında yüzeye çıkan birkaç gümüş sikkeye rastladı. Çek Cumhuriyeti'nde şimdiye kadar bulunan en büyük erken ortaçağ sikke istifini açığa çıkardığının farkında değildi.
SON İÇERİKLER
Urartu Krallığı’nda Yemek ve Mutfak Kültürü
- Yemek
- Yemek Kültürü
- Sofra
- Symposium
- Deipnon
- Antik Yunan
- Roma
- Hitit
- Hititler
- Urartu
- Mastaura
- Arkeoloji
- Tarih
- Sanat
- Sanat Tarihi
- Antik
- Kültür
- Medeniyet
- Archaeology
- Archaeological
- History
- Art
- Art History
- Heritage
- Culture
- Civilization
- Haber
- Gündem
- Güncel
- Aktüel
- Arkeolojik Haber
- Archaeology News
- Ancient
- World Archaeology
Antik Roma’da Yemek Kültürü
- Yemek
- Yemek Kültürü
- Sofra
- Symposium
- Deipnon
- Antik Yunan
- Roma
- Hitit
- Hititler
- Urartu
- Mastaura
- Arkeoloji
- Tarih
- Sanat
- Sanat Tarihi
- Antik
- Kültür
- Medeniyet
- Archaeology
- Archaeological
- History
- Art
- Art History
- Heritage
- Culture
- Civilization
- Haber
- Gündem
- Güncel
- Aktüel
- Arkeolojik Haber
- Archaeology News
- Ancient
- World Archaeology
Antik Yunan’ın Symposionları ile Roma’nın Deipnonları Antik Dünyada Sofraların Sosyal Yüzü
- Yemek
- Yemek Kültürü
- Sofra
- Symposium
- Deipnon
- Antik Yunan
- Roma
- Hitit
- Hititler
- Urartu
- Mastaura
- Arkeoloji
- Tarih
- Sanat
- Sanat Tarihi
- Antik
- Kültür
- Medeniyet
- Archaeology
- Archaeological
- History
- Art
- Art History
- Heritage
- Culture
- Civilization
- Haber
- Gündem
- Güncel
- Aktüel
- Arkeolojik Haber
- Archaeology News
- Ancient
- World Archaeology