Bu konuda günümüze kadar yüzlerce yayın yapılmıştır. Bu yayınların geneline baktığımızda, Atatürk’ün 21.02.1931 tarihindeki Konya gezisi sırasında, devrin Başbakanı olan İsmet İnönü’ye çektiği meşhur telgraf temel alınarak konu aktarılmıştır. Bu anlatılarda Cumhuriyet Türkiye’sinin arkeoloji alanındaki ilkelerinin bizzat kendisi tarafından, Dolmabahçe Sarayı’nda Türk Tarih Kurumu Başkanı’nın ve Afet İnan’ın hazır olduğu bir toplantıda dikte edilerek maddeleştirildiği belirtilmiştir. Sonraki süreçte de bu maddeler doğrultusunda faaliyetler hayata geçirilmiştir.

Atatürk’ün tarihe ve arkeolojiye olan bu ilgisinde ve desteğinde motivasyonu politik nedenler miydi, Anadolu’nun kültürel ve tarihî zenginliklerinin ortaya çıkarılarak millete ve devlete katkı sağlaması mıydı yoksa salt merakla harmanlanan bir bilim aşkı mıydı ya da bunların tümü müydü? Bu soruya cevap bulabilmek için ülkemizde eksikliğini hissettiğimiz “karşılaştırmalı tarih” anlayışı doğrultusunda onu, kendi döneminin öne çıkan liderleri ve bu liderlerin arkeolojiye bakış açıları doğrultusunda karşılaştırmak gerekmektedir. Atatürk Dönemi’nin dünyada göze çarpan liderlerine baktığımızda İtalya’da Mussolini (1922- 1945), Almanya’da Hitler (1933-1945), Sovyet Rusya’sında Stalin (1924-1953), İspanya’da Franco (1938-1973), Portekiz’de Salazar (1932-1968), İran’da Rıza Pehlevi (1925- 1941), Amerika’da Roosevelt (1933-1945) ve İngiltere’de Churchill (1940-1945/1951- 1955) gibi önderler göze çarpmaktadır. Bu sıralamadan da anlaşılacağı üzere, dünya genelinde o dönemdeki “zamanın ruhu” hiç de “demokratik” değildir; otoriter ve dahi totaliter liderler iş başında olup 1930’lardaki iki milyarlık dünya nüfusunun büyük bir bölümünün kaderine bu liderler doğrudan ya da dolaylı olarak etki etmektedirler.