İngiliz arkeolog James Mellaart tarafından 1958 yılında keşfedilen ve 1961-1965 yılları arasında ilk bilimsel kazıları gerçekleştirilen Çatalhöyük, MÖ 8. binyıldan başlayarak kesintisiz olarak yaklaşık 2 bin yıl boyunca iskân edilmiş, gelişmiş bir köy yerleşimidir. Birbirine bitişik olacak şekilde inşa edilmiş konutları, kutsal alanları ve depolama alanlarını barındıran kerpiç yapı mimarisi, geometrik ve figüratif bezemeli duvar resimleri, obsidiyen, kemik ya da pişmiş topraktan yapılmış obje ve heykelcik buluntularının yanı sıra konut içi ölü gömme ritüelleri gibi ilginç kültsel uygulamalara sahip olan bu yerleşimin sakinleri, Neolitik Dönemin önemli tarım topluluklarından birini oluşturmuşlardır. Çatalhöyük 2012 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne alınmıştır.

Genel olarak doğu ve batı yönlerinde yer alan yan yana iki höyükten oluşan bu yerleşimde, toplam 18 yapı katmanından oluşan Doğu höyük, bugüne kadar keşfedilen en gelişmiş Neolitik Dönem yerleşimlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Doğu höyükte 1961 yılında gerçekleştirilen kazılar sırasında, yerleşimin MÖ 6. binyıla tarihlendirilen II. yapı katmanındaki, kutsal alan içerisinde yer alan tahıl deposunda toplam dokuz pişmiş toprak kadın heykelciği ele geçmiştir. Bu heykelcikler genel olarak oturur pozisyonda, elleri göbek, diz ya da göğüsleri üzerinde duran ve oldukça şişman olarak tanımlanabilecek kadınları betimlemektedir. Bu heykelcikler arasında hem boyutu hem de bir taht üzerinde betimlenmiş olması ile diğer örneklerden ayrılarak ön plana çıkan ve “Ana Tanrıça Heykelciği” olarak tanımlanan pişmiş toprak kadın heykelciği, sahip olduğu ikonografik özellikleriyle son derece önemli bir örnek olarak kabul edilmektedir. Eser, günümüzde Anadolu Medeniyetleri Müzesinde sergilenmektedir…

Devamı; Aktüel Arkeoloji Dergisi 99. Sayı “Anadolu’nun Kültürel Zenginliği”