The Mill - Rembrandt 1650

Rembrandt, The Mill adlı 17. yüzyıl ortasına tarihlenen tablosunda, Hollanda’nın coğrafi ve iklim koşullarında daha yaygın kullanılan bir tür olan yel değirmenini resmetmiştir. Ressam, güç kaynağı olan rüzgârı kuvvetle alabilmesi adına bir yamacın üzerine inşa edilmiş olan bu değirmeni, Barok üslubun ışık-gölge tekniği ile kurguladığı kontrastın tam ortasına yerleştirmiştir. Daha dramatik bir etki yaratmak için yer ile gök arasında koyuluk-açıklık bakımından zıt tonlara başvuran Rembrandt, gökyüzünün ışığını doğrudan yel değirmenin yüzüne akıtmış, böylece bu ihtişamlı çarkı, bakışı doğrudan kendisine odaklayacak bir etkiyle tuvale nakşetmiştir. The Mill, sanatçının doğduğu şehir olan Leiden manzarasına atfedilir. Küratör Arthur K. Wheelock Jr., ziyaretçileri bu eserin niteliği ve görünümüyle ilgili büyük tartışmalar içeren büyüleyici tarihine götürür. 1911 yılında galeri koleksiyonuna alındığında resmin yoğunlukla kahverengi tonlarında olduğunu ve bu tonlamanın Rembrandt’ın bunalım döneminin bir yansıması olarak yorumlandığını söyler. Ancak 1973 yılında Wheelock Jr. ve ekibi tabloyu restore eder ve resim yüzeyini saran kahverengi görüntünün kirli vernikten kaynaklandığını ve resmin aslında aydınlık, mavi gökyüzüne bakan bir değirmen manzarası olduğu ve bu manzarada insan figürlerinin de yer aldığı keşfedilir. Böylece resme dair psikolojik yorumlar tamamen yeniden düzenlenir. Çünkü kasvetli renklerle ve bir başına düzenlenmiş bu değirmen güçlü bir yalnızlık duygusuyla yan yana getirilirken, restorasyon sonrası mavi gökyüzü ve çeşitli işlerle uğraşan insan figürlerinin eşliğinde ıssızlığından tümüyle arınmış ve günlük yaşama eşlik eden bir imgeye dönüşmüştür. Tabloda, değirmenin üzerine konumlandığı yamacın bitip de eğimin patika yola ulaştığı yerde bir kadın çocuğuyla birlikte su kıyısına doğru inmektedir. Kadının yönündeki kıyıya ise erkek bir figürün küreklerini çektiği bir kayık yanaşmak üzeredir. Tam bu sahnenin ortasında ise kıyıda suya eğilmiş çamaşır yıkayan bir kadın ve yamaca sırtını dayayarak düşüncelere dalmış bir erkek görülmektedir. Restorasyon sonrası keşfedilen bu figürler, değirmenin hüzünlü yalnızlığının dramatik etkisini törpülemiş, onu sıradan yaşamın bir parçası haline getirmiştir. Değirmenler genellikle insan ya da hayvan figürlerinin eşliğinde; günlük yaşamın bir parçası, bir eşlikçisi gibi resmedilmiştir. Bu bakımdan aslında kendi devinimi ve olağanca ihtişamı ile değirmen de doğada canlı bir organizma, bir figür gibi ele alınmıştır. Nitekim 19. yüzyıla dek resim yüzeyinde rastladığımız değirmenler, henüz işler vaziyettedir ve kırsal yaşamın üretim ilişkilerinin tam ortasında yer almaktadır.

A Water Mill  William Turner (1789–1862

Devamı; Aktüel Arkeoloji Dergisi 92. Sayı “Değirmenin Serüveni”