Mimari yapılar, MÖ 2. binyıl

Kutsal alana, ziyaretçilerin yapı kompleksinin merkezine ve tören alanına gitmelerini sağlayan, esasen onları bir merdivene yönlendiren kuzey taraftaki bir girişten ulaşılmaktadır. Bu alan, çok önemli tören yapılarına bağlanan bir sıra açık hava alanının birleşiminden oluşur. Bu açık hava alanları arasında meydan olarak adlandırılan kısım özel bir öneme sahiptir. Bu bölge, L biçimine ve yaklaşık 250 metrekare genişliğe sahiptir. Burada [taş havuz, tören odaları, taş bir platform ve bu açık hava alanının güney kenarını sınırlandıran nişli duvar gibi] en önemli mimari hatların kazısı yapıldı.

Adak plakası

Alanda adak eşyası olarak tasarlanmış insan figürü biçimindeki kil plaka, insan ve hayvan figürinleri, bir geyiğin farklı biçimlerde betimini taşıyan kap gibi [örneğin, ’dans eden geyik’ kabı] birçok törensel özel eşya bulundu. Meydandaki birikintide tören objelerinin yanında geyik kemiklerine ve boynuzlarına sıklıkla rastlanması, Hirbemerdon Tepe’nin tören merkezini ziyaret eden insanların inancına şekil veren esas rolü kadar, alanda sahneye konulan dinsel ritüelde de geyiğin kullanılmış olduğunu kanıtlar. Bu zamanda, Hirbemerdon Tepe’nin güneyindeki yaylalar, büyük bir ormanla kaplı olmalıydı ve MÖ 1. ve 2. binyıl metinlerinde bahsedildiği gibi, vahşi hayvanlar oldukça yaygındı. Kısmen, geyik avı, Doğu Anadolu topluluklarının inancı içine tamamen sokulmuş bir faaliyet olmalıdır. Bu, Hitit Dönemi’nin son metinlerinden yaygın olarak bilinir ve Hirbemerdon Tepe’de ele geçirilen arkeolojik veriler, bu tarihi kaynakları doğrulamaya yönelik bir kanıt konumundadır.

Kilden yapılmış adak plakası

Bununla birlikte, Hirbemerdon Tepe’deki açık hava dini ritüelleri tüm ziyaretçilerin katılımıyla gerçekleştirilmiş olmalıdır. Plakalar ve törensel nesneler, alanın görünüşünü geliştirmede yardımcı olmuştur. Ayin yemekleri, olasılıkla, kokularını ve tatlarını güçlendirmek amacıyla sayısız pişirme kaplarında tutulmaktaydı.

Hayvan biçiminde kutsal obje

Özel içecekler [olasılıkla şarap], ziyaretçilerin duyumsal gücünü artırmak amacıyla özel kaplarla içilmekteydi. Yapıdaki sayısız taş havuza doğru akışı olan su, açık hava alanı için özel bir ses manzarası yaratıyor olmalıydı. Ek olarak, bu açık hava alanında kül birikintilerinin varlığı, bu mevkideki tanrı ve tanrıçalara sunulan ziyafet ve onları ortak olarak temsil eden hayvan, geyik, bölgesel düşkünlükleri ortaya çıkarıyordu.

Kilden yapılmış adak plakası

Kompleks yapı, dik bir yamaçla göze çarpan höyüğün doğal jeolojik yapısı takip edilerek inşa edilmiştir. Doğal engebeyi eşitleyebilmek için, bütün yapı bir dizi yapay teras kullanılarak sistematik olarak planlanmış; hatta, en üst katların yükseklikleri ile komplekse girişteki katlar arasında 15 metrelik bir fark oluşturulmuştur. Çanak çömlek grupları açısından, bu evre aynı zamanda ve her yerde yerel bir üretimle temsil edilmektedir; kırmızı kahverengi boya astarlı mal grubu, boyalı bir mal grubu olan ve dekoratif motifleri açısından kuzey Mezopotamya’nın eşzamanlı üretimini karakterize eden Khabur mal grubuna benzeyen bant boyalı mal grubu. Ayrıca, bölgeyi orta Anadolu ile bağlayan birkaç nadir eser de temsil edilmektedir. Morfolojik tipoloji olarak genellikle omurgalı kaplarla göze çarparken, ortadan küçük boyuta giden kaplar küresel bir gövdeye ve dar boyunlara sahiptirler; depolama kaplarında, kazıma bezeme [dalga şeklinde çizgiler] ya da kırmızı kahverengi boya astarlı mal grubunun tipik özelliği olan dekoratif bant görülmektedir.

Mimari yapılar, MÖ 2. binyıl

Arka ayakları üzerine kalkmış stilize bir hayvan [muhtemelen bir aslan] sahnesini gösteren bir silindir mühür baskısı ile süslenmiş seramik gövde parçasının varlığı oldukça ilginçtir. Pişirme amaçlı kullanılan kısa boyunlu ya da delik ağızlı ve kapaklarında dekoratif amaçlı geometrik ve hayvan motifleri olan çok sayıda küçük ve orta boyutlu kapların varlığı ile mutfak kapları da oldukça iyi temsil edilmektedir. Orta Tunç Çağ evresinin sonunda [yaklaşık MÖ 1750-1550], yapının terk edilmesiyle bazı kesitler [meydan] sürekli olarak çöp tabakası halinde kullanılarak bilinçli bir şekilde çanak çömlek, geyik boynuzları ve külle doldurulmuştur.

Mimari yapılar

Sonuç olarak, Hirbemerdon Tepe'deki kazılar sayesinde MÖ erken 2. binyıla tarihlenen ve Mezopotamya ve Anadolu arasındaki yoğun ticaret ile karakterize edilen bu stratejik dönemde, Türkiye’nin doğusundaki antik teolojik düzeyin bilgisini açığa çıkaran oldukça nadir bir dini kompleks yapı ortaya çıkarılmıştır.