Tematik haritalar üretilirken alanın büyüklüğüne bağlı olarak 5x5 metre çözünürlükte DEM verisi kullanılırken, kazı çalışmalarında İHA-Dronlarla çekilen bindirmeli digital görüntülerin işlenmesi ile elde edilen 10x10 santimetre - 5x5 santimetre çözünürlükte DEM verileri kullanılmıştır.

İHA'larla gerçekleştirilen veri üretim aşamaları

Tarihsel Metinlerin Savaş Coğrafyasına Uyarlanması

Malazgirt savaş alanının tespiti projesinde 1 ve 2. etaplarda gerçekleştirilen çalışmalar kapsamında tarihsel metinlerde geçen bazı mekânsal değerlendirmeler üzerinde CBS kullanılarak farklı yazılım ve donanımlar kullanılarak anlatılan olaylar haritalanmaya ve mekânsal bazda değerlendirilmeye çalışılmıştır. Malazgirt Savaşına bizzat katılan Attaleiates tarafından yazıkan metinde “İmparatorun Malazgirt çevresinde yer alan bazı tepelerden baktığını ama Selçuklu ordusunu göremediğinden” bahseder. Bu tarihsel anlatının mekânsal olarak karşılığı olabilir mi? sorusuna CBS kullanılarak bir cevap aranmaya çalışılmıştır. Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılarak Malazgirt ve çevresinde yer alan bütün tepelerden bakıldığında görülemeyecek alanlar belirlenmeye çalışılmış ve haritalanmıştır. Görüş analizi haritasında (Harita 1) daha koyu renklerle gösterilen alanlar Malazgirt ve çevresinde yer alan bütün tepelerden bakıldığında görülemeyecek yerleri ifade etmektedir. Selçuklu ordusunun bulunabileceği ve savaş alnına gelirken izlenen yolu belirlemek açısından bu harita bizlere diğer verileri de kullanarak değerlendirme yapmamıza olanak sağlayacaktır. 

Harita 1 Görüş Analizi

Malazgirt savaş alanın tespitine yönelik olarak yapılan çalışmalardan biride 26 Ağustos’ta nihai savaşın meydan geldiği alanı belirlemeye yönelik verilerin üretilmesidir. HGM’den alınan 5x5 metre piksel çözünürlükteki DEM verisinden Malazgirt ve yakın çevresini gösteren eğim haritası üretilmiştir. Eğim Haritası Erol tarafından (1993) önerilen jeomorfolojik ünitelerin sınıflandırılmasında kullanılan eğim değerlerine göre bölümlere ayrılmıştır.  Bu sayede düz, dalgalı düzlükler, sırtlar gibi jeomorfolojik üniteler belirlenmeye çalışılmıştır. % 2-3 derecenin altında kalan eğim değerleri düz alanlar olarak değerlendirilmiştir. (Harita 2) Nihai savaşın geçtiği yerin belirlenmesinde bu değerlendirmelerin yönlendirici olabileceği düşünülmektedir. Malazgirt’te olduğu gibi Selçukluların kazandığı birçok savaşta uyguladıkları taktik için atların hızla hareket edeceği düz alanlara ihtiyaç vardır. Bu manevraların yapılabileceği alanların coğrafyadaki karşılığı da bu düz yâda düze yakın alanlardır.

Harita 2 Yerşekilleri Haritası

Mucize mi yoksa bir doğa olayı mı?

Tarihsel kaynaklarda da anlatılan ve bugün Malazgirt’te yaşayan insanların adeta bir efsaneye Özellikle Ağustos’ta esen kuvvetli rüzgârın, “Sultan Alparslan’ın ordusunun Bizans ordusuna karşı saldırıya geçiyor” şeklinde dile efsaneleştirdikleri rüzgâr fenomenini  (hızı yer yer 25 metre/saniyeyi aşan bir rüzgâr) Ağustos ayında arazi çalışmalarında bizlerde sıkça gözlemledik. Tarihsel kaynaklarda anlatılan rüzgârın yön değiştirerek Bizans ordusunu zora sokması, sürekli bir rüzgârdan çok günlük ısınma ve buna bağlı olarak oluşan basınç farklarından meydana gelen bir rüzgâr (meltem) olma olasılığını kuvvetlendirmektedir. Ağustos ayında esen rüzgâr yönlerini gösteren grafik bir topografya haritasına giydirilerek topografya ile uyumu anlaşılmaya çalışıldı. (Harita 3) Süphan gibi bazaltlardan oluşan devasa bir kütlenin varlığı, özellikle bazaltların ısı direncinin düşük olması yerel ısınma farklarından kaynaklanan bir rüzgârı (Dağ Meltemi) doğurmuş olabilir. Malazgirt savaşı sırasında gerçekleşen rüzgârın Dağlık alanlarla daha alçak alanlar arasında günlük ısınma farkından kaynaklanan ve gün içinde yön değiştiren bir rüzgar olma olasılığı oldukça yüksektir.

Harita 3 Malazgirt'te Ağustos ayında esen rüzgar yönlerini gösteren rüzgar gülünün giydirildiği sayısal yükselti modeli

Bu proje kapsamında bir coğrafyacı olarak gerek tarihsel metinlerde gerekse Malazgirt Savaşı'na dair yazılan birçok eserde yer alan savaş ve savaşın geçtiği mekâna dair coğrafi imgeler değerlendirilerek mekân ve mekâna ait doğal özelliklerle anlatıların uyumu coğrafi bir perspektifte incelenmeye çalışılmıştır. Çalışmalar ilerledikçe, farklı yöntem ve verilerin üretilmesi ile Malazgirt Savaşı'na dair daha detay verilere ulaşılabileceği düşünülmektedir.

Malazgirt Kalesine ait (İç Kale) dron görüntülerinden üretilen 10x10 santimetre çözünürlükte ki ortofotolar