Karadeniz'deki birçok antik yerleşimin Ege’den gelen İonlar, Aioller, Hellenler tarafından kolonize edildiği bilinmekle beraber bu zamana değin, özellikle Türkiye sınırları içerisinde kalan Karadeniz Bölgesi'nde arkeolojik faaliyetlerin azlığından dolayı yörenin tarihi ve kültürel zenginlikleri hakkında elimizde çok fazla bilgi bulunmamakta; adeta bu alandaki arkeolojik haritalar boş durmaktadır. Oysa son zamanlarda yapılan yüzeysel incelemeler dahi bu bölgelerde önemli arkeolojik buluntuların varlığına işaret eder. Aynı şekilde, Paphlagonia’nın batı sınırında yer alan Parthenios (Bartın) ve Amastris (Amasra) antik kentleri de arkeolojik anlamda günümüze kadar bakir kalmıştır.

Ortaçağ’da yaşamış eski gezginler, uzun ve renkli bir geçmişe sahip olan Amasra’da Antik Çağdan kalma birçok anıtın varlığından söz etmektedirler. Yapılan araştırma ve gözlemler, Amastris’de tahmin edilenden çok daha fazla sayıda anıtın toprak altında olması gerektiğini göstermektedir. Keza, kentin muhtelif tarihlerde bastığı şehir sikkeleri üzerindeki tasvirler incelendiğinde kentte birden fazla sayıda tanrının tapınım gördüğü sonucuna ulaşılmakta ve bu tanrılara ait tapınakların da Amastris’in çeşitli noktalarında olması gerektiği düşünülmektedir. Örneğin Amastris haritalarında Boztepe zirvesinde bulunan tapınağın her ne kadar bir Poseidon Tapınağı olduğu söylense de arkeolojik kazılar yapılmadan bunun doğruluğunu ispatlamak imkânsızdır.

Roma Dönemine tarihlenen Amastris antik tiyatrosunun bulunduğu alanda, bugün belediye mezarlığı bulunsa da çevresindeki boş alanlarda kazı yapıldığı takdirde tiyatroya ait eklentilerin çıkması mümkündür. Bunun gibi henüz açığa çıkmamış, toprak altında bekleyen kamusal yapıların varlığı, 3. Derece Arkeolojik Sit alanlarında yapılan kazılarda karşılaşılan izlerden anlaşılmaktadır. Günümüzde Amastris antik kentinin belki önemli bir kısmı modern yapılaşma altında kalmış olsa da yapılan sondaj kazıları ve yüzey araştırmaları neticesinde kentin yaklaşık yüzde 40’lık bir kesiminin bugünkü Amasra’nın güneyinde bulunan tarım alanlarının altında kaldığı söylenebilir.

Okul İnşaatında Tapınak Kalıntısı

Amasra İlçe Milli Eğitim Müdürlüğüne okul yapımı için bağışlanan alanında yürütülen sondaj çalışmaları sırasında mermer sütun parçaları ve Korinth sütun başlıkları tespit edilmiştir. Söz konusu buluntular, buranın bir tapınak veya palaestra stoasına ait bir kısım olduğunu düşündürmektedir. İlk gözlemler yapının, MS 2. veya 3. yüzyılda ortaya çıkan bir deprem sonucu toprak altında kalmış olabileceği düşünülmekte ve net bilgilerin ancak kazı neticesinde elde edilmesi beklenilmektedir.

Kromna (Ovatekkeönü) Limanı