- Anasayfa
- Yazılar
- Binnur Çelebi
- Sahnenin Dışına Atılan Kadınlar ve Kadınımsı Erkekler
Sahnenin Dışına Atılan Kadınlar ve Kadınımsı Erkekler
Yaşamı Tersine Çevirmek
Yazısız dönemden itibaren heykelleriyle, tapınaklarıyla tarihe iz bırakan bu kadınların tarihleri de yok sayıldı. Sahnede artık ozanı dinleyen erkekler vardı. Sahnenin dışına itilen sözlü kültür yaratıcısı kadınlar, yüzyıllarca yıl sürecek olan karanlık bir dönemin sessiz tanıkları olarak kaderleriyle baş başa kaldılar.
- Yazar : Binnur Çelebi
- Tarih : 2020-08-29 23:53:14
Hüseyindede Vazosu, Hatti / Hitit , Çorum Arkeoloji Müzesi
Feminist teorisyenlere göre; her şeyi icat eden kadındı.
Tarımı icat eden kadındı.
Hayvanları evcilleştiren ve üremelerini sağlayan kadındı.
Sebze ve ağaç yetiştiren kadındı.
Yemek pişiren ve yiyecekleri kurutarak saklayan kadındı.
Mayayı keşfeden, yoğurdu, peyniri, sirkeyi yapan kadındı.
İp yapıp dokumayı icat eden kadındı.
Balçığı yoğurup tılsım/büyü amaçlı ilk heykelcikleri yapan kadındı.
Çanak çömleği yapan kadındı.
Resim ve yazı simgeciliği yine kadının eseriydi.
Dolayısıyla yazıyı ilk bulan da kadındı.
Oyunu ve aşkı icat eden de kadındı.
Masal, ağıt, ninni ile başlayarak şiiri ve müziği bulan da kadındı.
***
Mitolojiye göre; müzik aletlerinin atası sayılan davulu ilk icat eden Sumer Tanrıçası İnanna’ydı. Anadolu’da bulunan ve çevresinde kadın memelerinin sıralandığı taş davul belki de bunun bir kanıtıydı.
Homerik ve Orfik yaradılış mitlerinde; “Her Şeyin Annesi” Rhea, mağaranın önünde davul çalarak, Ana Tanrıça Kibele ise def çalarak insanları dini ritüellere davet ediyordu.
Flütü, savaş danslarını ve trampeti icat eden Yunan Tanrıçası Athena’ydı.
Müzik aleti “Lir”e Tanrıça İnanna’nın tahtası adının verilmesi kadın ile müziğin ayrılmaz kutsallığının işaretiydi.
Kil tabletleri ilk bulan Sümer Tanrıçası Nidaba’ydı. Yazı ve edebiyattan sorumlu tanrıçaydı.
Müziğin koruyucusu Mısır Tanrıçası Hator’du. Dans, aşk ve bolluk tanrıçasıydı.
Hindistan’da Tanrıça Sarasvati ilk abecenin buluşçusuydu. Öğrenmenin, konuşmanın, bilgi, müzik ve sanatın tanrıçasıydı.
Kelt İrlanda’sında Tanrıça Brigit dilin koruyucusuydu. Şiir, ilham, şifa ve bereket tanrıçasıydı.
***
Eskiçağ’da din ve müzik içiçeydi. Dinsel mabetlerde, şarkıcılar, çalgıcılar, dansçılar, sihir ve büyü yapanlar, törenleri yönetenler, rüyaya yatanlar hep kadınlardı.
Müzik sözcüğü ile Musa’lar arasındaki ilişki zaten müziğin ortaya çıkışındaki kadının yerini ortaya koyuyordu.
Homeros’un İlyada ve Odesa adlı iki büyük destanına, Hesiodos’un Theogonia’sına, dokuz esin perisi Musalara seslenerek başlaması, bunun göstergesi değil de neydi?
Müziğin temelinde şiir vardı. Yöneticilik asasını kocası Dumuzi’ye veren ve onu aşk şiirleriyle sekse davet veren Tanrıça İnanna’ydı.
Tarihte bilinen ilk kadın şair Akad Kralı 1. Sargon’un kızı Enheduanna’ydı.
Antik Yunan dünyasının en büyük kadın şairi Sappho’ydu.
Aşkla yüreklerine düşen dizeleri sazları eşliğinde söyleyen Anadolu’nun Bacıyan-ı Rum kadınlarıydı.
16. yüzyılın Amasyalı Mihrî Hatun’u Sumer ilahilerini aratmayacak şekilde fütursuz şiirler yazandı. 16. yüzyıla kadar çeşitli Mevlevî cemâatlerin şeyhliğini üstlenen kadınlar vardı.
18. yüzyılın Bektaşî kadın şairleri gibi Anadolu’nun sünnî köy ve obaların kadınları da mutlaka şiir yazmıştı. Ancak bu kadınlar erkek egemen tarih yazımının karanlığından yitip gitmişlerdi.
Bu yüzdendir ki, 19. yüzyılın şairlerinden Leyla Hanım; “Allah’ım, bir et parçasını benden niye esirgedin” diye Mevlevilerin matbah kapısında serzenişte bulunup gözyaşı dökmüştü.
***
Eskiçağ’da toplumun kutsadığı kadınlar, sonrasında ataerkil düşüncenin ar ve namus kıskacında seslerini duyuramaz oldular.
Homeros gibi Hesiodos gibi ya da bizim Karacaoğlan gibi Köroğlu gibi ozanlar köy köy, şehir şehir gezip söylerken, kadın ozanlar düğün ve cenaze törenlerinde bir avuç insana seslendi.
Erkek ozanlar gönüllere taht kurarken kadın ozanlar sırra kadem bastı.
Sesini köyünün dışına duyuramayan Şerife Soykan’ı ya da Fatma Oflaz’ı tanıyan pek olmadı. Kadın kısmı saz çalmaz denip sazları kafalarında parçalandı. Babaevi, kocaevi derken kaderleri değişmedi. Sadece beşikteki çocuklara ninnileri intikal etti.
***
Müziği de dansı da icat eden kadının elinden herşeyi alındı. Sümerlerde yazının buluşuyla birlikte kadınların bütün buluşları yok sayılmaya başlandı.
Sümer devletin kurulmasıyla birlikte erkek söylemi usul usul yükseldi. Öykü ve destanlarda, tanrıçaların imajını bozan taktikler kullanıldı. Tanrıçaları aşağıylayan öyküler uyduruldu. Tanrıçalar gülünç duruma düşürülüp değersizleştirildi.
Beşbin yıldan fazla süren bu erkek iktidarı döneminde kadınların işitsel dili, kültürü, inanç sistemi ve uygarlığı ilk kuranlar oldukları unut(tur)uldu.
Kadınlar okula gidemedi. Meslek sahibi olamadı. İlk zamanlar sanatını icra eden kadınlar sonrasında görünmez oldu.
Yüzyıllar boyunca kadının sahneye çıkması dinen günah, ahlaken ayıp, hukuken fuhuşa eş değerde bir eylem olarak değerlendirildi.
Eski Mısır, Antik Yunan, Roma Dönemi, Çin, Japon ve Hint tiyatrosunda sahnenin dışına atılan kadınların yerini erkekler aldı. Sahnenin kadına yasaklanması nedeniyle oyunculuk mesleği de erkeğin tekeline geçti.
***
Kadın rollerinin az olduğu metinler yazılmakla birlikte, var olan kadın rolleri ise sesi ince, makyajlı, maskeli erkekler tarafından canlandırıldı.
Hititlerde erkek müzisyenler “kadınımsı, tıpkı kadın gibi” şarkılar söyledi. Antik Yunan’da Dionsos şenliklerine erkekler kadın giysilerine bürünerek katıldı. Lydialı rahiplerin sırtındakiler de kadın giysileriydi.
Dünyanın her yerinde dinsel yetkenin bir cinsten öteki cinse, kadından erkeğe aktarılması, rahibin bir rahibe gibi giydirilmesiyle gerçekleşti. Çünkü geleneksel giysi büyülü ve kutsaldı.
Türk şamanlar da sihir gücüyle harikalar yaratmak için kendilerini kadına benzetmeye mecbur kaldılar. Kadın elbisesi giyip, saçlarını uzatıp, sakallarını kesip, seslerini kadın gibi incelttiler. Türk kültüründe de tıpkı kadın gibi şarkı söyleyen ve oynayan erkek zenniler türedi.
***
Kadınlar genel olarak sosyal hayatın dışında itildi. Az da olsa din ve kült alanlarında varlık gösterebildiler. Dini ayinlere ise erkeklerin gözetimi ve denetimi altında katıldılar. Kamusal kültlerde kadınların oynamalarına sınırlı izin verildi.
Eve kapatılan kadınların daha önce uygarlaşma yolunda attıkları dev adımlar unutturuldu veya erkek söyleminde önemsizleştirilerek öteki kadın imgesiyle bilinçdışına atıldı. Herodotos’tan Taine’e, Livius’tan bugünün kentlerine kadar, kamusal sahnelerdeki kadınlar benzer kalıplara döküldüler.
Yazısız dönemden itibaren heykelleriyle, tapınaklarıyla tarihe iz bırakan bu kadınların tarihleri de yok sayıldı. Sahnede artık ozanı dinleyen erkekler vardı. Sahnenin dışına itilen sözlü kültür yaratıcısı kadınlar, yüzyıllarca yıl sürecek olan karanlık bir dönemin sessiz tanıkları olarak kaderleriyle baş başa kaldılar.
EN ÇOK OKUNANLAR
Köpeğini Gezdiren Çocuk Roma Dönemine Ait Altın Bilezik Buldu
11 yaşındaki bir çocuk, İngiltere'nin Batı Sussex bölgesindeki Pagham yakınlarındaki bir tarlada nadir bulunan altın bir Roma bileziği keşfetti. Romalı askerlere kahramanlıklarından dolayı verilen armilla tipi süslü bir bilezik olan ve MS.1. yüzyıla tarihlenen bilezik, 300 yıldan daha eski bir altın obje olarak, bir adli tıp soruşturmasında resmi olarak hazine ilan edildi.
- Altın
- Bilezik
- Takı
- Roma Dönemi
- İngiltere
- Gold
- Bracelet
- Jewellery
- Roman
- England
- Arkeoloji
- Tarih
- Sanat
- Sanat Tarihi
- Antik
- Kültür
- Medeniyet
- Archaeology
- Archaeological
- History
- Art
- Art History
- Heritage
- Culture
- Civilization
- Haber
- Gündem
- Güncel
- Aktüel
- Arkeolojik Haber
- Archaeology News
- Ancient
- World Archaeology
Tarlada Tesadüfen Bulunan Eşsiz Roma Miğferi Yeniden Sergileniyor
Amatör arkeologlar tarafından 20 yıldan uzun bir süre önce bir arazide keşfedilen eşsiz bir Roma süvari miğferi bir müzede sergileniyor.
- Roma Miğferi
- Miğfer
- Müze
- Museum
- Savaş
- Zırh
- Süvari
- Roma Dönemi
- Demir
- Demir Çağ
- Roman Helmet
- Helmet
- War
- Armour
- Armour
- Cavalry
- Roman
- Iron
- Iron Age
- Arkeoloji
- Tarih
- Sanat
- Sanat Tarihi
- Antik
- Kültür
- Medeniyet
- Archaeology
- Archaeological
- History
- Art
- Art History
- Heritage
- Culture
- Civilization
- Haber
- Gündem
- Güncel
- Aktüel
- Arkeolojik Haber
- Archaeology News
- Ancient
- World A
SON İÇERİKLER
Hırvatistan'da 2500 Yıllık Greko-İllirya Miğferi Bulundu
- Miğfer
- Tunç
- Savaş
- Zırh
- Adak
- Sunu
- Yunanlar
- Etrüksler
- İskitler
- İliryalılar
- Hırvatistan
- Peloponnessos
- Helmet
- Bronze
- War
- Armour
- Votive
- Offering
- Greeks
- Etruscans
- Scythians
- Illyrians
- Croatia
- Peloponnesus
- Arkeoloji
- Tarih
- Sanat
- Sanat Tarihi
- Antik
- Kültür
- Medeniyet
- Archaeology
- Archaeological
- History
- Art
- Art History
- Heritage
- Culture
- Civilization
- Haber
- Gündem
- Güncel
- A
Roma Dönemi Mezardan Harika Cam Eşyalar Çıkarıldı
- Mezar
- İskelet
- Cam
- İnhumasyon
- Kremasyon
- Ölü Gömme
- Fransa
- Galya
- Roma
- Roma Dönemi
- Tomb
- Skeleton
- Glass
- Inhumation
- Cremation
- Burial
- France
- Gaul
- Rome
- Roman Period
- Arkeoloji
- Tarih
- Sanat
- Sanat Tarihi
- Antik
- Kültür
- Medeniyet
- Archaeology
- Archaeological
- History
- Art
- Art History
- Heritage
- Culture
- Civilization
- Haber
- Gündem
- Güncel
- Aktüel
- Arkeolojik Haber
- Archaeology News
- An
Pompeii’de Büyüleyici Güzellikte Freskler Keşfedildi
- Troia
- Truva
- Helen
- Paris
- Homeros
- İlyada
- Pompeii
- İtalya
- Vezüv
- Siyah Oda
- Fresk
- Duvar Resmi
- Mitoloji
- Mitolojik
- Zeus
- Leda
- Apollon
- Muhteşen
- Büyüleyici
- Güzel
- Troy
- Homer
- Iliad
- Pompeii
- Italy
- Vesuvius
- Black Room
- Fresco
- Mural
- Mythology
- Mythological
- Zeus
- Leda
- Apollo
- Magnificent
- Fascinating
- Beautiful
- Arkeoloji
- Tarih
- Sanat
- Sanat Tarihi
- Antik
- Kültür
- Medeniyet
- Archaeolo