Türkiye’de arkeoloji biliminin bu noktaya gelmesinin en büyük nedeni, hiç kuşkusuz Atatürk’ün Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerini iktisat ve kültüre dayandırmasından kaynaklanır. Bu nedenledir ki, önce İzmir İktisat Kongresini sonra da Türk Tarih Kongresini organize etmiştir. Cumhuriyetin başlangıç yıllarında, yurtdışından kıymetli bilim insanlarının getirtilmesi, onların üniversitelerde görevlendirilmesi, arkeolojik kazılar yaptırılması, arkeoloji eğitimi almak için yurtdışına gönderilen idealist gençlerin ‘alev’ olarak dönerek her birinin kendi alanlarında görev almaları gibi pek çok somut gerçekleri 100. sayımızda verdik.

Bütün bilim dallarında olduğu gibi idealist uygulama ve modellerin, öncelikle akla, bilgiye ve bilime değer verilmesi, her kurumda olduğu gibi üniversite ve müzelerde özellikle liyakate önem verilmesi, önce Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumunun açılması, ardından Türk Tarih Kongrelerinin yapılması, bunların himayesinde dünyada saygın kongre ve uluslararası sergilerin düzenlenmesi, Türkiye arkeolojisinin hızla ivme kazanmasını sağladı. Arkeoloji ve kültürel miras kavramlarıyla birlikte anılan müzecilik, korumacılık, konservasyon ve restorasyon dallarında bugünkü gelişmelerin temelleri bütüncül olarak daha o yıllarda atıldı.

Cumhuriyet Türkiye’sinde Atatürk ve Arkeoloji dosyasının Aktüel Arkeoloji Dergisi’nin 100. sayısında kapatılmasına karşın, konunun kıymetli uzmanlarından gelen yazılar, derginin 101. ve 102. sayısının da Atatürk ve Arkeoloji’ye ayrılmasını zorunluluk haline getirdi. Çünkü gelen her kıymetli konu başlığı, Atatürk’ün arkeoloji bilimine ne kadar önemli katkı sağladığının somut göstergesiydi. Bu nedenle arkeoloji bilimine namusu ile emek veren, Atatürk ilke ve devrimlerini benimseyen, bilimsel yazılarıyla da destek verenlere minnettarız.

Atatürk döneminin dünya konjonktüründeki yeri, dönemin yöneticilerinin arkeolojiye bakış açıları, Atatürk ile farklılıkları, Atatürk’ün kültürel mirasa korumacı yaklaşımı ve bu çerçevede Ayasofya Camii’nin en doğru somut çözüm olarak müzeye dönüştürülmesi, ulus devlet projesi olan ülkedeki mevcut tüm kültürel mirasın ayrım gözetilmeden korunması, kurum ve kuruluşlar, kongreler, sergiler kısaca dünyada farkındalık yaratmak, kalıcı olmak, o dönemde bir model oluşturmak… her biri bu bilim dalını ve Atatürk’ün zekasını uygulamaları ile bize gösteriyordu.

Biz de özellikle genç kuşakların şu an yaşadıkları bu topraklarda kimlerin nasıl bir iz bıraktıklarını somut olarak görmelerini hedefledik. Bağımsızlık için mücadele edilen savaş meydanlarından hemen sonra yokluklar içindeki halkına, ‘Türkiye Cumhuriyeti’nin Temeli Kültürdür’ özdeyişinden hareketle, çok kısa bir zaman diliminde bu idealin temellerinin atıldığını, ‘Kurtuluş Savaşı’ndan Kültürel Rönesansa Geçiş’i aktarmak istedik.

İyi Okumalar…

Ahmet YARAŞ