Almanya’da Protez Elli Orta Çağ İskeleti Keşfedildi

Freising, Bavyera'da demir protez eli olan, geç Orta Çağdan kalma bir adamın iskelet kalıntıları keşfedildi.

Bir kuşatmada sağ kolunu kaybeden, Alman İmparatorluk Şövalyesi, paralı asker ve şair Götz von Berlichingen'in (1480-1562) demir eli. ©Angerburg / The History Blog

Geç Orta Çağ ve erken modern dönem Orta Avrupa'sından bilinen yaklaşık 50 benzer protez bulunmaktadır. Bunlar hareketsiz şekilli cihazlardan mekanik unsurlara sahip eklemli cihazlara kadar çeşitlilik göstermektedir. Bulunan bu protez hareketsizdir.

Mezar, 2017 yılında Freising'in eski kent merkezindeki 17. yüzyıldan kalma Barok kilisesi Aziz Georg'un yakınındaki boru hattı çalışmaları sırasında ortaya çıkarıldı. Bavyera Eyaleti Anıtları Koruma Dairesi'nin (BLfD) koruma atölyelerinde kalıntılar üzerinde yapılan incelemelerde, ölen kişinin 30 ila 50 yaşlarında yetişkin bir erkek olduğu tespit edildi. Radyokarbon tarihlemesi, 1450 ile 1620 yılları arasında öldüğünü ortaya koydu.

Freising'deki mezarda bulunan demir protezli iskelet. ©Archäologisches Büro Anzenberger & Leicht, Anthropologische Bestimmung: Franziska Schreil M.A. Antr / Bayerisches Landesamt für Denkmalpflege (BLfD)

İskeletin sol kolunun ucundaki aşınmış metal yığınına kaba bir ön temizlik uygulandı ve röntgeninin çekilip deri ya da tekstil izi olup olmadığının incelenebilmesi için sabitlendi. 2021'de çekilen röntgenler, el protezinin işaret, orta, yüzük ve serçe parmak olmak üzere dört parmağa sahip içi boş bir protez olduğunu ortaya çıkardı. Bu parmaklar sacdan imal edilmiş ve hareketsizdir. Parmaklar birbirine paraleldir ve hafif kavisli görünmektedir.

Röntgen, metal parmakların proteze nerede bağlandığını göstermektedir. ©Bayerisches Landesamt für Denkmalpflege (BLfD)

Sol eline ait bir başparmak kemiği aşınmış protez elin içindedir. BlfD konservatörleri bunun deri ile kaplandığını ve sol elin kütüğüne kayışlarla bağlandığını düşünüyor. Parmakların içindeki buruşuk, gazlı bez benzeri kumaş izleri muhtemelen güdüğe yastık yapmak için kullanılan bir kumaşın kalıntılarıdır. Bunun gibi demir bir protez, eklemli unsurları olmasa bile pahalıydı ve askerlik çağındaki erkeklerin çoğunun paralı asker ya da geç ortaçağ Almanya'sının bitmek bilmeyen kavgacı aristokrasisi için yeminli savaşçılar olduğu düşünüldüğünde, merhum elini savaşta kaybetmiş olabilir. Araştırmacılar şu ana kadar yaranın nasıl açıldığını tespit edememiştir.

Açık durumda protez el, dıştan görünüm. ©Bayerisches Landesamt für Denkmalpflege (BLfD)

Bu dönemde protez eli olan tanınmış bir ampute, Demir Elli Götz olarak da bilinen İmparatorluk Şövalyesi Götz von Berlichingen'dir. Kutsal Roma İmparatoru I. Maximilian için savaşmış ve daha sonra kılıcını 15. ve 16. yüzyılın sonlarındaki savaşlarda uzun bir prensler, dükler ve margravlar listesine satmıştır. Sağ elini 1504 yılında Freising'den sadece 25 mil uzaklıktaki bir Bavyera şehri olan Landshut'un kuşatılması sırasında bir top mermisinin çarpması sonucu bileğinden kaybetti. İlk protezi yerel bir demirci tarafından demirden yapılmıştır. Daha sonra parmakları kıvrılabilen, dizginleri, silahları ve hatta tüy kalemini tutmasını sağlayan yüksek teknolojili bir modele geçti. Götz'ün demir ellerinin her ikisi de bugün Jagsthausen'deki Götzenburg kale müzesi olan atalarının evinde sergilenmektedir.

Açık durumda protez el, yandan görünüm. ©Bayerisches Landesamt für Denkmalpflege (BLfD)

Kaynak: The History Blog

EN ÇOK OKUNANLAR

Tarlada Yürüyüş Yapan Kadın 2150 Gümüş Sikke Buldu

Prag'ın güneydoğusundaki Kutnohorsk kentinde tarlada yürüyüş yapan bir kadın, çiftçilik faaliyetleri sırasında yüzeye çıkan birkaç gümüş sikkeye rastladı. Çek Cumhuriyeti'nde şimdiye kadar bulunan en büyük erken ortaçağ sikke istifini açığa çıkardığının farkında değildi.

SON İÇERİKLER