Arkeologlar, arada bulunan alanda, halkının Tuthankamun’a MÖ 1325’te öldüğü zaman yiyecek ve mezar hediyeleri sunduğu cenaze binası yapısını bulmayı umut ederken, çok daha şaşkınlık verici bir şey keşfettiler: Zikzak yaparak giden 2,7 metrelik kerpiç bir duvar ve III. Amenothep dönemine ait eserler.

Yapılarda yoğun olarak, başkenti destekleyen sanatsal ve endüstriyel üretim ile alakalı günlük kullanım ürünleri ele geçmiş. İşçilerin yaşamış olabileceği evler, fırın ve mutfak, cam ve metal üretimi ile alakalı aletler, yönetime ait olabilecek yapılar ve kaya mezarları bulunmuş.

Şarap kaplarına kil tıkaç olarak kullanılan kapaklardaki hiyeroglif, şehri III. Amenothep (M. Ö. yaklaşık 1386 – 1353 ) dönemine tarihlemeye yardımcı oldu.  © COURTSY OF ZAHI HAWASS

Şehrin genişliği daha tam olarak belirlenememişse de ait olduğu tarih üzerinde hiyeroglif yazısı bulunan birçok eser sayesinde açıkça ortada. İçerisinde yaklaşık 7,5 kg haşlanmış et ele geçen kap üzerinde yıl 37 – III. Amenothep ve Akhenaten’in çok tartışılan baba-oğul yönetim dönemi – olarak kaydedilmiş. III. Amenothep mührü taşıyan skarabeler, tuğlalar, kaplar ve daha birçok eser keşfedilmiş.

John Hopkins Üniversitesi arkeoloji bölümünden Prof. Betsy Bryan ortaya çıkan yapılarda Akhenaten isminin geçtiğini düşünmekte. Arkeologların bulduğu hiyeroglif mühürlü küçük bir kil tavan kaplamasında “Aten gerçeği yaşarken bulunur” yazmakta. Prof. Bryan’a göre bu söz Akhenaten’e ait olmalı. Ancak, genç krala ait sözlere rağmen şehir III. Amenothep’in kuzeydeki Nebmaatre ya da “Büyüleyici Aten” olarak adlandırılan saray yapısına bağlı.  

Şehirde bir oda yapısının içinde ele geçen, iki inek ya da boğanın alışılmadık gömüsü. Hayvan mezarlarının doğasını ve amacını belirleyebilmek için araştırmalar devam ediyor. © COURTSY OF ZAHI HAWASS

Anlaşılan o ki Akhenaten hükümdarlığı eline aldığında ve bütün rotasını değiştirdiğinde babasının şehrini ve içindeki her şeyi olduğu gibi geride bıraktı. Bu kayıp modern arkeolojinin en büyük kazançlarından biri olabilir.

 “Bu olağanüstü güzel, daha fazla övmek mümkün değil, inanılmaz”. Prof. Dr. İkram, yüksek duvarlarla çevrili iyi korunmuş sokaklarda yürürken her an eski bir Mısırlının köşeyi dönüp karşısına çıkacağı hissini yaşadığını anlatıyor.

Şehir, hükümdarlığı sırasında Akhetaten’i terk eden ancak Memfis’te yeni bir başkent kuran Tuthankamun döneminde tekrar kullanılmış. Birbirinden farklı dört belirgin yerleşim katmanı MS 3 – 7. yy Kıpti Bizans dönemine kadar kullanıldığını gösteriyor. Sonrasında ise tekrar keşfedilene kadar kumların altına terk edilmiş.

Arkeologlar, skarabeler ve muskalar gibi çok sayıda dekoratif ve ritüel amaçlı eserler ele geçirdiler. © COURTSY OF ZAHI HAWASS

Peki, neden Akhenaten’in hükümdarlığı sırasında şehir terk edildi?

Prof. Bryan “Özellikle bu şehirdeki çalışmalarla, bu sorunun yanıtını vermeye yaklaşabilir miyiz bilmiyorum. Ancak III. Amenothep, Akhenaten, ve aileleri hakkında çok daha fazla bilgiye sahip olacağız.”

Bu yeni keşfedilen şehir asi firavunun gizemine ipucu sağlamasa da, arkasında bıraktığı yaşam hakkında çok daha canlı bir resim çizecek.

https://www.nationalgeographic.com/history/article/lost-golden-city-luxor-discovered-archaeologists-egypt