Kazıdan elde edilen Yakın Doğu mühürleri koleksiyonu.

Belirtildiği gibi, kutsal alan, özellikle Roma Dönemi’nde (MS I.-III. yüzyıl) gelişmiştir. Döşenmiş geniş meydanlar, bir ana tapınak ve bunlarla ilişkili birçok yapı yeniden ayağa kaldırılmış ve restore edilmeye başlanmıştır. Doliche’de bulunan Tanrı’nın ilk heykeltarşlık betimlemesinin gösterildiği bazalt stel, özellikle bu dönemdeki kültün anlaşılabilmesi için önemlidir. Alt seviyede iki rahip altar üzerinde hayvan kurban etmektedir. Ana bölümde, Tanrı bir geyik üzerinde ayakta duran karısının karşısında boğanın üzerinde duru bir biçimde betimlenmiştir. Tanrı sol elinde bir yıldırım tutarken Tanrıçanın ellerinde bir ayna ve bir nar bulunur. Bu tanrı ve tanrıça betimlemesi Doğuya özgü gök tanrısı geleneğini takip eder, fakat alt seviyedeki kurban sahnesi açık bir şekilde Greko-Roma kültürel etkisini yansıtır. Genel anlamda steldeki betimleme, Roma İmparatorluğu’nun batısındaki diğer herhangi bir Tanrı betiminden daha fazla, Tanrının Doliche’deki tapınımıyla ilgili bilgiler sunar. Bu önemli buluntu, Tanrı’ya tapınım için bir sistem haline getirilmiş imajların Demir Çağı boyunca zaten tapınakta yer aldığını ve Roma Dönemi’ne kadar da orada kaldığı düşüncesini destekler.  Doliche, Batıya doğru yollarını bulana kadar, hem imaj hem de korunmuş, başarılı bir şekilde yayılmış, tamamen doğulu din anlayışı açısından bir kavşak noktasıdır.

Dülük Baba Tepesi’nde kazı alanının görünüşü. Arkada Gaziantep görünüyor.

Doliche’nin tahribi ve MS 253’te Persli Büyük Kral Sapur I tarafından yapılan işgali, kutsal alan için dramatik bir sonucu beraberinde getirir. Takip eden buhranlı dönemde, Iupiter Dolichenus kültü bir daha asla popülaritesine yeniden kavuşamamış ve sonunda, MS IV. yüzyılda, Hristiyanlıkla brilikte değişim göstermiştir. Dülük Baba Tepesi’ne, şuan hala hakkında çok fazla bilgiye ulaşılamayan fakat varlığı birçok mimari parçada belirtilen bir kilise inşa edilmiştir. Kilise olasılıkla bir manastırla bağlantılıdır. Orta Çağ boyunca yapı, daha erken dönemlere ait kutsal alanlardaki yapılardan devşirilen malzemelerle inşa edilmiştir, ki bu dönemde birçok yapının Roma dönemi yapılarından alınan materyallerin yeniden kullanılmasıyla veya molozların basit bir biçimde birleştirilmesiyle inşa edildiği bilinmektedir. Bunlar arasında, yiyecek ve şarap üretim tesisleri tespit edilebilir. Daha sonra, Osmanlı Dönemi’nde, Dülük Baba Tepesi’ne bir evliya için Türbe yapılmıştır. Dağ, antik dönemden bugüne kadar tapınım alanı olarak fonksiyonunu sürdürmüştür.  

Kaynak: Aktüel Arkeoloji Dergisi “Devletin Dili”