Eskiyapar Höyük

Eski Tunç Çağının hemen üstünde MÖ 2. binyılın ilk çeyreğine ait ve yangın görmüş bir katmanın üstünde Eski Hitit’e ait üç safha, bunların da üstünde Orta Hitit seviyesi mevcuttur. Daha da üstte zengin Demir Çağı katmanları gelmekte olup bu dönemin zengin kültür katı Eskiyapar Höyük'ün tamamında en az üç seviye ile temsil edilmektedir.

Eskiyapar Höyük’ün Genel Görünümü ve 2010-2013 Kazı Alanı (Doç.Dr.Tunç Sipahi Arşivi).

Hatti/Hitit iç çekirdek bölgesindeki merkezi konumuyla olduğu kadar özgün buluntularıyla da dikkatleri üzerine çeken Eskiyapar Höyük, çevresindeki Boğazköy, Alaca Höyük ve Ortaköy gibi merkezlerin Eski Tunç ve Hitit çağlarının kronolojik sıralamalarına destek ve katkı sağlamaktadır.

1968’de başlayan ilk dönem kazılarının en büyük sorunu; Eskiyapar Höyük üzerinde yer alan köy yaşam alanlarıydı. Bu sebeple kazılar kısıtlı alanlarda sürdürülmüştü. Günümüzde ise höyüğün yüzeyi tamamen boşaltılmış, üzerindeki köy başka bir yere taşınmış durumdadır. Bugün modern bir Anadolu köyü olan Eskiyapar’ın sakinleri, arkeolojik çalışmalarımızı takip etmekte, aralarından birçoğu kazımızda çalışarak değerli emeklerini bizlerle paylaşmaktadır.  

Geçmişteki kazıların ve son çalışmaların ışığında höyüğün Eski Tunç Çağı katmanlarının tarla seviyelerinin altında olduğu ve bunların bazı noktalarda yükseldiği anlaşılmıştır. 2013 yılında tarla seviyesinin biraz üstünde kalan Eski Tunç Çağının son safhasına ait bir taban parçası üzerinde dönemin kapları bulunmuştur. Devam edecek kazılarda MÖ 3. binyıldan MÖ 2. binyıla kesintisiz bir geçiş safhası için kalıcı kanıtların elde edilebileceğine inanıyoruz.

Eski Tunç Çağının hemen üstünde MÖ 2. binyılın ilk çeyreğine ait ve yangın görmüş bir katmanın üstünde Eski Hitit’e ait üç safha, bunların da üstünde Orta Hitit seviyesi mevcuttur. Daha da üstte zengin Demir Çağı katmanları gelmekte olup bu dönemin zengin kültür katı Eskiyapar Höyük'ün tamamında en az üç seviye ile temsil edilmektedir. Böylece 2010 yılından bu yana oluşturduğumuz kuzey ve güney yönünde uzunluğu 100 metreye yaklaşan ve mimari içeren basamaklardan oluşan kuzey yamaç “A” açmasında 2013 yılı çalışmaları itibariyle üç farklı kültür katında toplam 7 mimari seviye ortaya çıkarılmıştır. En üstteki “0” seviyesi, taşınan köy evlerinin temellerine aittir ve bunların hemen altında başlayan 1. seviyedeki Erken Demir Çağı yapı temelleri höyükte kesintisiz bir iskânın varlığına işaret etmektedir. Bu yapılar da daha yukarıdaki Hellenistik, Roma yerleşimleri tarafından tahrip edilmiştir.

“A” Açmasının Güney Doğudan Görünümü (2013) (Doç.Dr.Tunç Sipahi Arşivi).

Hitit Çağının Orta safhasında Eskiyapar’da dini ve idari yapıları ile güçlü bir yerleşimin varlığı söz konusudur. Bu kesimde Hitit İmparatorluk Çağı izleri çok zayıf olmasına karşın Birinci dönem kazıları sırasında höyüğün diğer kesimlerinde Hitit İmparatorluk Çağı yapıları ve bir surun tespit edildiği anlaşılmaktadır. Yeni dönem kazılarında kuzey yamaçtaki Orta Hitit yapılarının güçlü bir tahribata uğramış olduğu belirlenmiştir. Tahrip edilmiş yapıların taban parçaları üzerindeki Orta Hitit’e tarihlenen seramik kırıkları ile bozulmuş temeller, bu tahribatın şiddetini göstermektedir.

2013 yılı kazılarımız sırasında bizim için önemli iki yapı doğuya doğru takip edilmiştir. Bunlardan biri 3. seviyedeki Eski Hitit Çağına ait “B” yapısıdır. Bunun üzerindeki yani 2. seviyedeki diğer yapı ise Orta Hitit’e ait “A” yapısıdır. Bu yapıya ait taş döşemeli bir oda içinde bulunan kabartmalı kült vazo parçalarının yanı sıra kült törenlerinde kullanılmış olabilecek iri bir banyo küpü insitu ele geçmiştir. Bunun içinde ve çevresinde bulunan boğa ve geyik boynuzları burada kült uygulamalarının gerçekleştirildiğini gösteren önemli bulgulardır. Ayrıca aynı yapının bir başka odasında üzerinde hiyeroglifli mühür baskısı bulunan büyük bir iri küp parçası ele geçmiştir. Mühür baskısının benzerleri Boğazköy’de önceki yıllarda bulunmuştur. 2013 yılında bir üst seviyede bulunan tahrip olmuş Demir Çağı yapısında ortaya çıkarılan koç ritonunu ile kabartmalı vazo (ana tanrıça ve boğa kültü ile ilişkili), buradaki kutsal alan kavramının devamlılığına işaret etmektedir. 2013 yılı kazı sonuçları ve buluntuları Eskiyapar’ın Demir Çağında da bir dini yapıya sahip olduğunu ortaya çıkarmaya başlamıştır. 2014 yılında, ilk on yıllık kazı planımız gereğince, höyükte çevre düzenleme ve restorasyon uygulamalarına ağırlık verilerek; höyüğün tanıtımı ve tabakalaşımı yönündeki çalışmalar yoğunlaştırılacaktır.

Eskiyapar 2013 Kazısı Demir Çağı Ritonu (Doç.Dr.Tunç Sipahi Arşivi, Yayın Hakları Saklıdır

Eskiyapar Höyük kazısı, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Ankara Üniversitesi adına gerçekleştirilmektedir.

EN ÇOK OKUNANLAR

Köpeğini Gezdiren Çocuk Roma Dönemine Ait Altın Bilezik Buldu

11 yaşındaki bir çocuk, İngiltere'nin Batı Sussex bölgesindeki Pagham yakınlarındaki bir tarlada nadir bulunan altın bir Roma bileziği keşfetti. Romalı askerlere kahramanlıklarından dolayı verilen armilla tipi süslü bir bilezik olan ve MS.1. yüzyıla tarihlenen bilezik, 300 yıldan daha eski bir altın obje olarak, bir adli tıp soruşturmasında resmi olarak hazine ilan edildi.

SON İÇERİKLER