Batı Avrupa'daki olası ayakkabılı insan izleri üzerine yayınlanmış çalışmaları göz önünde bulunduruldu ve Cape kıyılarında benzer alanlar arandı. Bugün, atalarımızın üzerinde yürüdüğü antik kumul yüzeyleri çimentolanmış ve aeolianitler olarak korunmuştur. Daha önce bu kıyı şeridi boyunca çıplak ayaklı Homo sapiens atalarımızın izlerini rapor etmiştik ve şimdi hominin kökenli olduğu anlaşılan ve keskin hatlara sahip olan, ancak ayak izlerine dair hiçbir kanıt içermeyen üç bölgeye odaklanıldı.

Ardından, Kalahari çölünün kumlarında yerli San halkı tarafından kullanılan sandaletler hakkındaki bilgilerden yararlanarak antik ayakkabıların neye benziyor olabileceği konusunda fikir edinildi. Müze örneklerini, San kaya sanatı kayıtlarındaki ayakkabı tasvirlerini ve günümüze ulaşan en eski ayakkabı örneklerini incelendi.

San halkına ait, geyik derisinden yapılmış sandalet. ©Future Footwear Foundation

Çeşitli türlerde ayakkabılar üretildi ve bunları Cape güney sahilinin plajlarında ve kumullarında izler oluşturmak için kullanıldı; sonra da bu izler analiz edildi.

Bu deneylerden, nemli, orta derecede yumuşak ancak yine de yapışkan kum üzerinde yapılan izlerle açık, sert bir taban tasarımının, üç fosil iz alanındaki bulgulara en iyi şekilde uyduğu anlaşılmıştır.

San halkına ait, geyik derisinden yapılmış sandalet. ©Future Footwear Foundation

Genellikle hominin izlerini tanımlamak için ayak parmak izlerinin varlığı ve hizalanması çok önemli bir faktördür. Açıkçası, bu tür özelliklerin ayakkabı kullanan atasal insanların izlerinde bulunması pek olası değildir. Ayakkabılı homininlere işaret eden bulguların, kötü koruma veya erozyondan kaynaklanmadığından ya da izlerin yalınayak insanlar tarafından yumuşak kumda yapıldığından değil, gerçek olduğundan emin olunması gerekir.

Bu nedenle, net iz kenarları üç alanda da önemli bir özellik haline gelmiştir. İzler yaklaşık olarak hominin ayak izi taslağına sahip olmalıydı. Kayış bağlantı noktaları, eğer izlerde iz bırakmışlarsa, hoş bir sürpriz oluşturuyordu.

Güney Afrika'daki Goukamma'da olası antik ayak izleri. ©Charles Helm

Bu noktada üç alanın hiçbiri tarihlendirilmemiştir, ancak yakınlardaki tarihlendirilmiş alanların yaşları yaklaşık 70 bin yıl ile 130 bin yıl arasında değişmektedir.

Eldeki kanıtlar düşündürücü olmakla birlikte, henüz kesin olduğu netleşmemiştir. İdeal olarak, iyi korunmuş olmalarının yanı sıra, detaylı analizlere olanak tanıyacak uzun iz yolları içeren başka alanlar aranmakta.

Bu araştırmadan çıkan bariz bir soru, atalarımızın o zamana kadar yalınayak hayatta kalmışken neden ayakkabı üretmeyi tercih ettikleridir.

Belki de kemik aletlerle karmaşık giysiler yaratma becerisini geliştirdikten sonra ayakkabılar da mantıklı bir eklenti olabilirdi. Bugün Cape kıyılarında yiyecek aramaya çalışan herkes, bazı kayaların ne kadar keskin olduğunu ve ayakkabı giyilmediği takdirde ne kadar kolay yaralanabileceğini bilir. Yaklaşık 130 bin yıl önce, enfekte olmuş bir kesik pekâlâ ölümle sonuçlanabilirdi.

Aşırı sıcak ve soğuktan korunma da teşvik edici olmuş olabilir ve ayakkabı kullanımı başlangıçta ara sıra veya aralıklı olarak gerçekleşmiş olabilir.

Charles Helm, Research Associate, African Centre for Coastal Palaeoscience, Nelson Mandela University

Kaynak: Ancient pages